အလြဲသံုးစား က်ိတ္ဝိုင္းမ်ား =================

အလြဲသံုးစား က်ိတ္ဝိုင္းမ်ား ================= ဘတ္ဂ်က္ေငြ နဲ႔ သယံဇာတပစၥည္း အလြဲသံုး စားလုပ္ တာဟာ ျမန္မာ အစိုးရဝန္ထမ္းရဲ ႔ ဓေလ့ထံုးစံ လို ျဖစ္ေန တာ ၾကာပါၿပီ။ အစိုးရဝန္ထမ္း ထဲမွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈနဲ႔ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ရွိေနဆဲျဖစ္လို႔ စိတ္ေျပာင္း လဲပစ္ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ က်င္းပတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔ ပထမ (၄) လပတ္ အစည္းအေဝးမွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ေျပာဆိုပါတယ္။ ဘတ္ဂ်က္ေငြ အလြဲသံုးစားလုပ္ပံုဟာ ဆီးသီးပန္းေမွာက္တာကို ဝုိင္းႏိႈက္သလို ျဖစ္ေနတယ္လို႔ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ ေပးတဲ့ဥပမာကို လူႀကိဳက္မ်ားပါတယ္။ ေနာက္ (၆) လေလာက္ၾကာေတာ့ ဘတ္ဂ်က္အလြဲသံုးစားလုပ္သူ အမ်ားစုဟာ အဆင့္ျမင့္ဝန္ထမ္းေတြျဖစ္ၿပီး ေအာက္ေျခဝန္ထမ္းေတြက နည္းတယ္လို႔ ျပည္သူ႔ေငြစာရင္း ေကာ္မတီဝင္ ေဒၚတင္ႏြယ္ဦး ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုတာကို ျပည္တြင္းမီဒီယာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဘတ္ဂ်က္အလြဲသံုးစားလုပ္မႈေပါင္း ရွစ္ရာနီးပါး ရွိပါတယ္။ ပညာေရးနဲ႔ လူမႈဝန္ထမ္း ဝန္ႀကီးဌာန အလြဲသံုးစားလုပ္ပံုကို NLD လႊတ္ေတာ္အမတ္ ေဒၚစႏၵာမင္း က ဇူလုိင္ (၁၆) ရက္ေန႔က လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပပါတယ္။ ဘ႑ာေငြ သံုးစြဲပံုကို ေဖာ္ျပတဲ့စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္ရံုး အစီရင္ခံစာကို ကိုးကားၿပီး ေထာက္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သဘာဝသယံဇာတ လုပ္ငန္းမွာလည္း အလြဲသံုးစား လုပ္မႈေတြ မ်ားပါတယ္။ ေရနံ၊ ဓါတ္ေငြ႔နဲ႔ တြင္းထြက္ပစၥည္းဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းမွာ ကြယ္ဝွက္မႈနဲ႔ အလြဲသံုးစားလုပ္မႈ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ တာဝန္ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္သလားဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ ကန္ထရိုက္စာခ်ဳပ္ကို လႊတ္ေတာ္ (သို႔မဟုတ္) ျပည္သူသိေအာင္ ျပသဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အံု႔ပုန္းစာခ်ဳပ္မ်ားတာဟာ အဂတိလိုက္စားမႈကို အားေပးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သယံဇာတ ထုတ္လုပ္မႈမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ Natural Resource Governance Institute (ေခၚ) သဘာဝ သယံဇာတ ႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔က ဆုိပါတယ္။ Freedom of Information Law ဆိုတဲ့ လြတ္လပ္စြာ သတင္းယူခြင့္ ဥပေဒ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မရွိတဲ့အတြက္ လုပ္ငန္းကို မေဖာ္ျပႏုိင္တာဟာ အေရးမႀကီးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ NRGI (ေခၚ) သဘာဝသယံဇာတ ႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔က ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး (၅၈) ႏုိင္ငံကို (၂၀၁၃) က စစ္တမ္းေကာက္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာဟာ ေအာက္ဆံုးမွာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ တာဝန္သိမႈ၊ ပညာေပးမႈ၊ ျပည္သူပါဝင္ႏုိင္မႈ စတာေတြကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ အေကာင္းဆံုး အျမင့္ဆံုးကို အမွတ္ (၁၀၀) ေပးထားပါတယ္။ အာရွႏိုင္ငံေတြထဲမွာ အိႏိၵယက အမွတ္ (၇၀)၊ အင္ဒိုနီးရွားက (၆၆) မွတ္၊ ဖိလစ္ပိုင္က (၅၄) မွတ္၊ မေလးရွားက (၄၆) မွတ္၊ တရုတ္က (၄၃) မွတ္၊ ဗိယက္နမ္က (၄၁) မွတ္ နဲ ႔ ကေမာၻဒီးယားက (၂၉) မွတ္ ရၾကပါတယ္။ ျမန္မာကေတာ့ (၄) မွတ္ထဲသာ ရတဲ့အတြက္ အခ်ာဆံုး နဲ႔ အည့ံဆံုး ျဖစ္ေနပါတယ္။ နာမည္ေကာင္း လိုခ်င္လို႔ သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔မွာ အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္း ျဖစ္လာေပမယ့္ က်ိတ္ဝိုင္းဓေလ့နဲ႔ အလြဲသံုးစားလုပ္တဲ့အက်င့္ကို မစြန္႔လႊတ္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သဘာဝ သယံဇာတ ထုတ္ယူေနတဲ့ ႏုိင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းေတြအေၾကာင္း အစီရင္ခံစာေရးဖို႔ Natural Resource Governance Institute (ေခၚ) သဘာဝသယံဇာတ ႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔က ႀကိဳးစားတဲ့အခါမွာ က်ိတ္ဝိုင္းစနစ္ကို မထိုးေဖာက္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အစိုးရဝန္ႀကီးဌာနေတြဟာ သတင္းထုတ္ျပန္ရာမွာ အလြန္အားနည္းတယ္လို႔ NRGI အရာရွိ Patrick Heller က ေျပာဆိုေၾကာင္း ဇူလုိင္လ (၂) ရက္ေန႔ထုတ္ ျမန္မာတိုင္းမ္မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဘယ္ဌာနက ဘယ္ေလာက္ျမတ္ၿပီး၊ ဘယ္ေလာက္ရႈံးတယ္ဆိုတာကို မထုတ္ျပန္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းေတြရဲ ႔ အေျခအေနကို သိရွိႏုိင္ဖို႔ ခက္ခဲေနပါတယ္။ မၾကာမီက အစိုးရခ်ေပးတဲ့ ေရနံနဲ႔ ဓါတ္ေငြ႔ လုပ္ကြက္ (၃၆) ခုမွာ ပိုင္ဆုိင္မႈကို မေဖာ္ျပႏုိင္တဲ့ ျမန္မာကုမၸဏီ (၇) ခုနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားကုမၸဏီ (၁၁) ခု ရွိေနတာဟာ က်ိတ္ဝိုင္းဓေလ့ကို ျပသေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုင္ဆုိင္မႈ မေဖာ္ျပတဲ့ ကုမၸဏီႏွစ္ခုဟာ ဦးေအာင္ေသာင္းရဲ ႔သားေတြျဖစ္တဲ့ ေနေအာင္ နဲ႔ ျပည္ေအာင္တုိ႔ရဲ ႔ ၾသဇာခံေတြျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြ ပိုင္ဆုိင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကိုေတာင္ သတင္းအခ်က္အလက္ ေတာင္းခံလုိ႔ ရတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ EITI သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔မွာ အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္း ျဖစ္လာတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေနာက္ (၅) လအၾကာမွာ ပထမဆံုး EITI အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ရမွာျဖစ္ၿပီး (၂၀၁၇) ဇန္နဝါရီလမွာ ပထမအႀကိမ္ အစစ္ေဆးခံ ရပါလိမ့္မယ္။ EITI ရည္ရြယ္ခ်က္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မႈကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔အတြက္ အစိုးရ လုပ္ငန္းရွင္နဲ႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ပါဝင္တဲ့ ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔ ရွိေပမယ့္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ က်ိတ္ဝုိင္းကို ထိုးေဖာက္ႏုိင္ပံု မရပါဘူး။ ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔မွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ပါဝင္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ သဘာဝသယံဇာတက ရတဲ့ဝင္ေငြကို အမ်ားျပည္သူအတြက္ အသံုးျပဳမျပဳ၊ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္က စစ္ေဆးတာ သဘာဝ အက်ဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ တက္လာတာ (၅) ႏွစ္နီးပါး ရွိလာေပမယ့္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ အလြဲသံုးစား က်ိတ္ဝိုင္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးဖို႔ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္ (VOA) အလြဲသံုးစား က်ိတ္ဝိုင္းမ်ား ================= ဘတ္ဂ်က္ေငြ နဲ႔ သယံဇာတပစၥည္း အလြဲသံုး စားလုပ္ တာဟာ ျမန္မာ အစိုးရဝန္ထမ္းရဲ ႔ ဓေလ့ထံုးစံ လို ျဖစ္ေန တာ ၾကာပါၿပီ။ အစိုးရဝန္ထမ္း ထဲမွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈနဲ႔ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ရွိေနဆဲျဖစ္လို႔ စိတ္ေျပာင္း လဲပစ္ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ က်င္းပတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔ ပထမ (၄) လပတ္ အစည္းအေဝးမွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ေျပာဆိုပါတယ္။ ဘတ္ဂ်က္ေငြ အလြဲသံုးစားလုပ္ပံုဟာ ဆီးသီးပန္းေမွာက္တာကို ဝုိင္းႏိႈက္သလို ျဖစ္ေနတယ္လို႔ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ ေပးတဲ့ဥပမာကို လူႀကိဳက္မ်ားပါတယ္။ ေနာက္ (၆) လေလာက္ၾကာေတာ့ ဘတ္ဂ်က္အလြဲသံုးစားလုပ္သူ အမ်ားစုဟာ အဆင့္ျမင့္ဝန္ထမ္းေတြျဖစ္ၿပီး ေအာက္ေျခဝန္ထမ္းေတြက နည္းတယ္လို႔ ျပည္သူ႔ေငြစာရင္း ေကာ္မတီဝင္ ေဒၚတင္ႏြယ္ဦး ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုတာကို ျပည္တြင္းမီဒီယာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဘတ္ဂ်က္အလြဲသံုးစားလုပ္မႈေပါင္း ရွစ္ရာနီးပါး ရွိပါတယ္။ ပညာေရးနဲ႔ လူမႈဝန္ထမ္း ဝန္ႀကီးဌာန အလြဲသံုးစားလုပ္ပံုကို NLD လႊတ္ေတာ္အမတ္ ေဒၚစႏၵာမင္း က ဇူလုိင္ (၁၆) ရက္ေန႔က လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပပါတယ္။ ဘ႑ာေငြ သံုးစြဲပံုကို ေဖာ္ျပတဲ့စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္ရံုး အစီရင္ခံစာကို ကိုးကားၿပီး ေထာက္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သဘာဝသယံဇာတ လုပ္ငန္းမွာလည္း အလြဲသံုးစား လုပ္မႈေတြ မ်ားပါတယ္။ ေရနံ၊ ဓါတ္ေငြ႔နဲ႔ တြင္းထြက္ပစၥည္းဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းမွာ ကြယ္ဝွက္မႈနဲ႔ အလြဲသံုးစားလုပ္မႈ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ တာဝန္ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္သလားဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ ကန္ထရိုက္စာခ်ဳပ္ကို လႊတ္ေတာ္ (သို႔မဟုတ္) ျပည္သူသိေအာင္ ျပသဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အံု႔ပုန္းစာခ်ဳပ္မ်ားတာဟာ အဂတိလိုက္စားမႈကို အားေပးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သယံဇာတ ထုတ္လုပ္မႈမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ Natural Resource Governance Institute (ေခၚ) သဘာဝ သယံဇာတ ႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔က ဆုိပါတယ္။ Freedom of Information Law ဆိုတဲ့ လြတ္လပ္စြာ သတင္းယူခြင့္ ဥပေဒ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မရွိတဲ့အတြက္ လုပ္ငန္းကို မေဖာ္ျပႏုိင္တာဟာ အေရးမႀကီးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ NRGI (ေခၚ) သဘာဝသယံဇာတ ႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔က ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး (၅၈) ႏုိင္ငံကို (၂၀၁၃) က စစ္တမ္းေကာက္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာဟာ ေအာက္ဆံုးမွာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ တာဝန္သိမႈ၊ ပညာေပးမႈ၊ ျပည္သူပါဝင္ႏုိင္မႈ စတာေတြကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ အေကာင္းဆံုး အျမင့္ဆံုးကို အမွတ္ (၁၀၀) ေပးထားပါတယ္။ အာရွႏိုင္ငံေတြထဲမွာ အိႏိၵယက အမွတ္ (၇၀)၊ အင္ဒိုနီးရွားက (၆၆) မွတ္၊ ဖိလစ္ပိုင္က (၅၄) မွတ္၊ မေလးရွားက (၄၆) မွတ္၊ တရုတ္က (၄၃) မွတ္၊ ဗိယက္နမ္က (၄၁) မွတ္ နဲ ႔ ကေမာၻဒီးယားက (၂၉) မွတ္ ရၾကပါတယ္။ ျမန္မာကေတာ့ (၄) မွတ္ထဲသာ ရတဲ့အတြက္ အခ်ာဆံုး နဲ႔ အည့ံဆံုး ျဖစ္ေနပါတယ္။ နာမည္ေကာင္း လိုခ်င္လို႔ သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔မွာ အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္း ျဖစ္လာေပမယ့္ က်ိတ္ဝိုင္းဓေလ့နဲ႔ အလြဲသံုးစားလုပ္တဲ့အက်င့္ကို မစြန္႔လႊတ္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သဘာဝ သယံဇာတ ထုတ္ယူေနတဲ့ ႏုိင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းေတြအေၾကာင္း အစီရင္ခံစာေရးဖို႔ Natural Resource Governance Institute (ေခၚ) သဘာဝသယံဇာတ ႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔က ႀကိဳးစားတဲ့အခါမွာ က်ိတ္ဝိုင္းစနစ္ကို မထိုးေဖာက္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အစိုးရဝန္ႀကီးဌာနေတြဟာ သတင္းထုတ္ျပန္ရာမွာ အလြန္အားနည္းတယ္လို႔ NRGI အရာရွိ Patrick Heller က ေျပာဆိုေၾကာင္း ဇူလုိင္လ (၂) ရက္ေန႔ထုတ္ ျမန္မာတိုင္းမ္မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဘယ္ဌာနက ဘယ္ေလာက္ျမတ္ၿပီး၊ ဘယ္ေလာက္ရႈံးတယ္ဆိုတာကို မထုတ္ျပန္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းေတြရဲ ႔ အေျခအေနကို သိရွိႏုိင္ဖို႔ ခက္ခဲေနပါတယ္။ မၾကာမီက အစိုးရခ်ေပးတဲ့ ေရနံနဲ႔ ဓါတ္ေငြ႔ လုပ္ကြက္ (၃၆) ခုမွာ ပိုင္ဆုိင္မႈကို မေဖာ္ျပႏုိင္တဲ့ ျမန္မာကုမၸဏီ (၇) ခုနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားကုမၸဏီ (၁၁) ခု ရွိေနတာဟာ က်ိတ္ဝိုင္းဓေလ့ကို ျပသေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုင္ဆုိင္မႈ မေဖာ္ျပတဲ့ ကုမၸဏီႏွစ္ခုဟာ ဦးေအာင္ေသာင္းရဲ ႔သားေတြျဖစ္တဲ့ ေနေအာင္ နဲ႔ ျပည္ေအာင္တုိ႔ရဲ ႔ ၾသဇာခံေတြျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြ ပိုင္ဆုိင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကိုေတာင္ သတင္းအခ်က္အလက္ ေတာင္းခံလုိ႔ ရတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ EITI သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔မွာ အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္း ျဖစ္လာတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေနာက္ (၅) လအၾကာမွာ ပထမဆံုး EITI အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ရမွာျဖစ္ၿပီး (၂၀၁၇) ဇန္နဝါရီလမွာ ပထမအႀကိမ္ အစစ္ေဆးခံ ရပါလိမ့္မယ္။ EITI ရည္ရြယ္ခ်က္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မႈကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔အတြက္ အစိုးရ လုပ္ငန္းရွင္နဲ႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ပါဝင္တဲ့ ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔ ရွိေပမယ့္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ က်ိတ္ဝုိင္းကို ထိုးေဖာက္ႏုိင္ပံု မရပါဘူး။ ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔မွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ပါဝင္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ သဘာဝသယံဇာတက ရတဲ့ဝင္ေငြကို အမ်ားျပည္သူအတြက္ အသံုးျပဳမျပဳ၊ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္က စစ္ေဆးတာ သဘာဝ အက်ဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ တက္လာတာ (၅) ႏွစ္နီးပါး ရွိလာေပမယ့္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ အလြဲသံုးစား က်ိတ္ဝိုင္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးဖို႔ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္ (VOA)