ေျမၿပိဳ လူေသတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းတြင္း မူးယစ္ရာဇာ ေဝေရွာက္ခန္ ပိုင္

ေျမၿပိဳ လူေသတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းတြင္း မူးယစ္ရာဇာ ေဝေရွာက္ခန္ ပိုင္

ဒီဇင္ဘာလ ၄ ရက္၊ ၂၀၁၅

မၾကာေသးခင္က ဖားကန္႕ေက်ာက္စိမ္းေဒသမွာ ေျမၿပိဳက်မွဳေၾကာင့္ လူေပါင္း တရာေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့တဲ့ ရတနာေရာင္ျခည္ ကုမၸဏီပိုင္ ေက်ာက္စိမ္းတြင္းကို မူးယစ္ရာဇာ ေ၀ေရွာက္ခန္း ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာျဖစ္တယ္လို႔ Global Witness က ၾကာသပေတးေန႔ က ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ႕ ၂၀၁၄ခုနွစ္ GDP တ၀က္ေက်ာ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၃၁)ဘီလီယံ ၀င္ေငြပမာဏ ရွိေနတဲ့ ေက်ာက္စိမ္း လုပ္ငန္းကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသူေတြထဲမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု က ဒဏ္ခတ္ အေရးယူထားတဲ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အႀကီးဆံုး မူးယစ္ရာဇာ တဦးျဖစ္တဲ့ UWSA ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ ေ၀ေရွာက္ခန္ အဓိကပါ၀င္ေနတယ္လို႔ လန္ဒန္အေျခစိုက္ Global Witness ကေျပာပါတယ္။
ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို တင္ဆက္မွာပါ။

ကခ်င္ျပည္နယ္က ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းေတြအေၾကာင္း ထုတ္ေဖၚေရးသားေနတဲ့ Global Witness အဖဲြ႔ၾကီးရဲ႕ ဒီဇင္ဘာလ (၃)ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္ လိုက္တဲ့ ေနာက္ဆက္တဲြ အစီရင္ခံစာ အသစ္မွာ အရင္စစ္အစိုးရနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူ ထားတဲ့ UWSA ၀ျပည္ေသြးစည္းညီညြတ္ေရး အဖဲြ႕ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ တဦးျဖစ္သူ ေ၀ေရွာက္ခန္ဟာ ျမန္မာေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းကို အဓိက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသူတဦးျဖစ္တယ္လို႕ ေဖၚထုတ္ေရးသားထားပါတယ္။

မူးယစ္ရာဇာတဦးလည္းျဖစ္တဲ့ ေ၀ေရွာင္ခန္ဟာ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းမွာ သူနဲ႕ သူရဲ႕ UWSA ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတာေတြကို ဖုံးကြယ္ထားတဲ့ အေနနဲ႔ ေက်ာက္စိမ္း ကုမၸဏီေတြကို အျခားအမည္ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ တည္ေထာင္ၿပီး ေနာက္ကြယ္ကေန ထိန္းခ်ဳပ္ ထားတာျဖစ္တယ္လို႔အစီရင္ခံစာေရးသားသူျဖစ္တဲ့ Juman Kubba က ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။

"က်မတို႔ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြကေတာ့ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းမွာ အေရးပါဆံုး ပုဂၢိဳလ္တဦးကေတာ့ ေဝေရွာင္ခန္းျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသမွာ မက္သာဖက္တမင္း စိတ္ၾကြ ေဆးျပား ထုတ္လုပ္မႈကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ အႀကီးဆံုး မူးယစ္ေဆးရာဇာ လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္း ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းတြင္း ေတြ ပိုင္ဆုိင္မႈ ေနာက္ကြယ္မွာ သူနဲ႔ သူဦးေဆာင္တဲ့ UWSA ဝျပည္ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔ဟာ အဓိက ရွိေနတာပါ။ "

Global Witness အေနနဲ႕ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းမွာ အဓိပတ္သက္ေနတဲ့ ကုမၸဏီရဲ႕အမည္ဟာ ျမန္မာ တေကာင္းေက်ာက္မ်က္ရတနာကုမၸဏီျဖစ္တယ္လို႔ စံုးစမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး ကို အဲဒီကုမၸဏီကေန ဖားကန္႕ေဒသက ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေပါင္း (၅၀)ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္လို႔ Juman Kubba ကေျပာပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီကို ပိုင္ဆိုင္တဲ့သူရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ ေ၀ေရွာက္ခန္ ရွိႏိုင္တယ္ဆိုတာကို စံုစမ္းသိရွိခဲ့ရတယ္လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။

ဒါအျပင္ ႏို၀င္ဘာလ (၂၁)ရက္ေန႕ကေျမၿပိဳက်မွဳေၾကာင့္ လူေပါင္း တရာေက်ာ္ေသဆံုး ခဲ့တဲ့ ဖားကန္႕ေဒသက ရတနာေရာင္ျခည္ ကုမၸဏီပိုင္ေက်ာက္ စိမ္း တြင္း ဟာလည္း ေ၀ေရွာက္ခန္ ရဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေအာက္ မွာရွိေနတယ္လို႕ Juman Kubba ကေျပာပါတယ္။

"ရတနာေရာင္ျခည္ ကုမၸဏီဟာ တခ်ိဳ႕ အဲ့ဒီ့လုပ္ငန္းရဲ႕အတြင္းသိေတြ က်မတို႔ကို ေျပာျပခ်က္ အရ ေဝေရွာက္ခန္း ထိန္းခ်ဳပ္မႈတဲ့ အုပ္စုမွာ ပါဝင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ သိပ္စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ အခ်က္တခ်က္ကေတာ့ ဖားကန္႔မွာ လြန္ခဲ့တဲ့ သတင္းပတ္က လူတရာေက်ာ္ေသဆံုး ခဲ့ရတဲ့ ေျမၿပိဳက်မႈ မွာ ေျမစာေတြကို သြန္တဲ့ကုမၸဏီေတြထဲ တခုပါဝင္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အဲ့ဒီ့ကုမၸဏီကို ေနာက္ကြယ္မွာ ဘယ္သူပိုင္ဆုိင္သလဲဆိုတာကို ဘယ္သူမွ မသိရေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကုမၸဏီေတြဟာ ဘာေၾကာင့္ လ်ိဳ႕လွ်ိဳ႕ဝွက္ဝွက္ အလုပ္လုပ္ႏုိင္သလဲ။ လူေတြကို အႏၱရာယ္ျပဳေစႏုိင္တဲ့ ဒီလိုမ်ိဳး လုပ္ရပ္ေတြ လုပ္ေနေပမဲ့ တာဝန္ခံမႈ၊ အေရးယူခံရမႈ မရွိပဲ ဘာေၾကာင့္ လုပ္ႏုိင္ၾကလဲဆိုတာက ေတာ့ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါပဲ။ "

ေ၀ေရွာက္ခန္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ မူရင္းလုပ္ပိုင္ခြင့္ လုိင္ စင္ေတြကို UWSA အဖဲြ႔နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူခဲ့တဲ့ အရင္ နအဖ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြက ခ်ေပးခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာေရးသားထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မၾကာခင္ တက္လာမယ့္ အစိုးရသစ္အေနနဲ႔  ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္သင္တဲ့ အပိုင္းနဲ႕ပတ္သက္လို႔ Juman Kubba ကအခုလိုေျပာပါတယ္။

" ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းဝယ္တဲ့လုပ္ငန္းမွာ ဘယ္သူေတြ ပါဝင္ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္ ဆိုတာ က်မတို႔ သုေတသန ျပဳစုတဲ့ ဒီအစီရင္ခံစာမွာေရာ အရင္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာေရာ အဓိက ေတြ႔ရိွိခဲ့တာကေတာ့ ဒီကုမၸဏီေတြကို ဘယ္သူက ပိုင္သလဲ။ ဘယ္သူက ထိန္းခ်ဳပ္သလဲဆိုတာကို ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ဖို႔က ဘယ့္ေလာက္ အေရးႀကီးသလဲ ဆိုတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ က်မတို႔ရဲ႕ ဆႏၵအရ ကေတာ့ ေနာက္ တက္မယ့္ ျမန္မာအစိုးရေရာ၊ ဒီလုပ္ငန္းမွာ ကူညီေနတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔ေတြ အေနနဲ႔ေရာ ဒီကုမၸဏီေတြကို ဘယ္သူက ႀကိဳးကိုင္ေနသလဲဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ကို တိတိက်က် သိဖို႔ ႀကိဳးစားၾကၿပီး ဒီတန္ဖိုးရွိ လွတဲ့ ေက်ာက္စိမ္း လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ရယူႏုိင္ဖို႔ပါပဲ။ ေနာက္လာမယ့္ လအနည္းငယ္အတြင္းမွာ EITI သဘာဝသယံဇာတ တူးေဖာ္မႈ ထင္သာျမင္သာ ရွိေရးအဖြဲ႔ႀကီးက အစီရင္ခံစာေတြ ထုတ္ျပန္ေတာ့ မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ့က်ရင္ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံရဲ႕ သဘာဝ သယံဇာတ ပစၥည္းေတြကို ဘယ္သူေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ထားၾကသလဲဆိုတာကို သိႏုိင္ေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ေပးႏုိင္ဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။  "

ၾကာသပေတးေန႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ Global Witness ရဲ႕အစီရင္ခံစာ အသစ္မွာ ေ၀ေရွာက္ခန္ နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ပတ္သက္ေနတဲ့ အေထာက္အထားေတြကိုလည္းေဖၚျပထားပါတယ္။ အဓိက တရုတ္နဲ႕ေဟာင္ေကာင္မွာ ရွိေနတာပါ။ ဒါအျပင္ အေမရိကန္စက္ယႏၱရား အႀကီးစားကုမၸဏီႀကီးျဖစ္တဲ့ Caterpillar Inc., နဲ႕ ေ၀ေရွာက္ခန္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ျမန္မာတေကာင္းေက်ာက္မ်က္ရတနာကုမၸဏီရဲ႕ ဦးေဆာင္ညြန္ၾကားေရးမွဳး ေဇာ္ဘိုခန္ဟာ စီးပြားေရးအရ ဆက္ဆံမွဳေတြရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားေတြကို အစီရင္ခံစာမွာေဖၚျပထားပါတယ္။

ဒီအခ်က္အလက္နဲ႔ ပတ္သက္လို႕ ေဇာ္ဘိုခန္နဲ႕ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့ေပမယ့္ Global Witness ကစြပ္စဲြထားသလို ေ၀ေရွာက္ခန္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ေက်ာက္စိမ္း ကုမၸဏီေတြနဲ႕ သူတို႕စီးပြားေရးအရဆက္ဆံမွဳေတြရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ သူတို႕အေနနဲ႕ ျငင္းပယ္ေၾကာင္း Caterpillar Inc က ဗီြအိုေအကို အီးေမးလ္ ကတဆင့္ တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္က သတင္းေပးႏုိင္သူကို ဆုေငြ ေၾကညာခ်က္ထုတ္
အေမရိကန္ က သတင္းေပးႏုိင္သူကို ဆုေငြ ေၾကညာခ်က္ထုတ္
UWSA ၀ျပည္ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔ ေခါင္းေဆာင္တဦးလည္းျဖစ္ မူးယစ္ရာဇာ လည္းျဖစ္တဲ့ ေ၀ေရွာက္ခန္ကုိ ဖမ္းမိရင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂ သန္းအထိ ဆုေငြေပးမယ္လုိ႔ အေမရိကန္ မူးယစ္ေဆး၀ါးတုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔ DEA နဲ႔ ထုိင္း မူးယစ္ ႏွိမ္နင္းေရးအဖြဲ႔တုိ႔က ၂၀၁၀ျပည့္နွစ္ ၾသဂုတ္လက ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

VOA