ထိုင္း ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာ ေမ့လို႕မရတဲ့ ဓာတ္ပံု

၁၉၇၆ ခ အမွတ္ရေစခဲ့သည္ (ဓာတ္ပံု – Neal Ulevich)

၁၉၇၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၆ ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ေသြးလႊမ္း ေသာျဖစ္ရပ္မ်ားကို အၿမဲတမ္း အမွတ္ရေစခဲ့သည္ (ဓာတ္ပံု – Neal Ulevich)

ဒဏ္ရာအျပည့့္ျဖင့္ ေသဆံုးေနသည့္ အေလာင္းတေလာင္းကို သစ္ပင္တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲထားၿပီး လူတေယာက္က သူ၏ ေခါင္း ေပၚတြင္ ေခါက္ကုလားထိုင္ တလံုးကို ေ၀ွ႔ရမ္းရင္း ႐ိုက္ႏွက္ရန္ ျပင္ဆင္ေနသည္။ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားကေတာ့ မလွမ္းမကမ္းမွ ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသည္။ ႐ုပ္ေသးပြဲ ၾကည့္ေနသလိုမ်ိဳး အခ်ိဳ႕က ၿပံဳးရယ္ေနၾက၏။

ထိုအျဖစ္ကို ႐ိုက္ကူးထားသည့္ ဓာတ္ပံုတပံုက ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၆ ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ေသြးလႊမ္း ေသာျဖစ္ရပ္မ်ားကို အၿမဲတမ္း အမွတ္ရေစခဲ့သည္။ လက္နက္ အျပည့္အစံု တပ္ဆင္ထားသည့္ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔၀င္ မ်ားက ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ရွိ သမၼာဆတ္ တကၠသိုလ္၀င္းထဲတြင္ ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသား အေျမာက္ အမ်ား ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ ထြက္ေျပးရန္ ႀကိဳးစားသူမ်ားကို လက္ယာယိမ္းအဖြဲ႔၀င္မ်ားက ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုမွ် အထိ ျဖစ္ခဲ့ရသည္ကိုပင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ အခ်ိဳ႕ေသာသူမ်ားက ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္၊ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့သည္ ဆိုျခင္းကို ေမ့ ေလ်ာ့ခဲ့ၾကသည္။

“ထိုင္းလူငယ္ေတြက ဓာတ္ပံုကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ဘယ္ကပံုလဲလို႔ ေမးၾကတယ္” ဟု ၾသစေၾတးလ် ႐ုပ္ရွင္ ထုတ္လုပ္သူ တဦး ျဖစ္သည့္ David Tucker ကေျပာသည္။ သူက အဆုိပါ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား အေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းတင္႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ ကူးေနသူ ျဖစ္သည္။ “သူတို႔(ထိုင္းလူငယ္မ်ား)က ေအာက္တိုဘာ ၆ ရက္အေၾကာင္း မသိၾကဘူး။ တခ်ိဳ႕ကဆိုရင္ တျခား ႏိုင္ငံက ဓာတ္ပံု ျဖစ္ရမယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာၾကတယ္။ ေအာက္တိုဘာ ၆ ရက္ကို မွတ္မိႏိုင္တဲ့ အသက္ အရြယ္ ရွိတဲ့သူေတြကေတာ့ ဘယ္ကပံုဆိုတာ ခန္႔မွန္းႏိုင္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕က အဲဒီပံုကို အရင္ကထဲက ျမင္ဖူးၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေယဘုယ် အားျဖင့္ေတာ့ လူေတြက ေျပာဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ေနၾကတယ္” ဟုသူက ဆိုသည္။

မည္မွ် တြန္႔ဆုတ္ၾကပါသနည္း။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ က AP သတင္းဌာန၏ ဓာတ္ပံုဆရာ Neal Ulevich ႐ိုက္ကူး ခဲ့ၿပီး Pulitzer ဆုလည္း ရရွိခဲ့ေသာ အဆိုပါဓာတ္ပံုတြင္ ပါ၀င္သည့္သူမ်ား (အေလာင္း၊ တိုက္ခိုက္ေနသူ ႏွင့္ ဒါဇင္ႏွင့္ ခ်ီေသာ ပြဲၾကည့္ ပရိသတ္မ်ား) ထဲမွ တေယာက္ကိုမွ် ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။

လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက မ်က္ႏွာမ်ားကို အမည္တပ္ရန္ ႀကိဳးစားေနသည့္ ထိုင္းသုေတသီမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ ရြက္ေနေသာ David Tucker စိတ္၀င္စားသည္ကလည္း ထိုအခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ လူမႈကြန္ရက္မ်ား၏ အစြမ္းကို အသံုး ျပဳ၍ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရရွိႏိုင္ရန္လည္း သူတို႔က ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္။ ယခုအပတ္အတြင္း သူတို႔၏ ၀က္ဘ္ ဆိုက္ျဖစ္ေသာ http://www.6Oct-photo.com ကို စတင္ခဲ့သည္။

“အစိုးရကလည္း သူတို႔ကို ဒီအေၾကာင္း မေျပာေစခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ထိုင္းႏိုင္ငံသားေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ျပန္ ျမင္ၿပီးေတာ့ စိတ္သက္သာရာ ရဖို႔ခက္ခဲတာေၾကာင့္ မေျပာခ်င္ၾကတာလို႔လည္း က်ေနာ္ထင္တယ္။ သူတို႔ေတြက ယဥ္ေက်းၿပီး ဟန္ခ်က္ညီမွ်တဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းတခု အျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ သမိုင္းထဲမွာေတာ့ ဒီျဖစ္ရပ္က ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္မွာ ျဖစ္သြားတဲ့ ရက္စက္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈတခုပါ” ဟု David Tucker က ေျပာသည္။

ေအာက္တိုဘာလ ၆ ရက္ေန႔ အျဖစ္အပ်က္ကို သ႐ုပ္ေဖာ္သည့္ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားတကား ႐ိုက္ကူးခဲ့ေသာ ထိုင္းလူမ်ိဳး ဒါ႐ိုက္တာ တဦးျဖစ္သည့္ Anocha Suwichakornpong ကေတာ့ ေခတ္သစ္ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္၍ ျမင္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေမလ တြင္ ထိုင္းစစ္တပ္က ေရြးေကာက္ခံ အစိုးရထံမွ အာဏာသိမ္းယူခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းလမ်ားတြင္း ၾကမ္းတမ္းေသာ ဆႏၵျပပြဲမ်ား တခါတရံ ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္မႈကို ေနာက္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအထိ ခိုင္မာေအာင္ ျပဳလုပ္မည့္ အသြင္လည္း ရွိေနသည္။

“လတ္တေလာ ႏွစ္ေတြ အတြင္းမွာ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနက ၁၉၇၀ ႏွစ္ေတြက ထိုင္းႏိုင္ငံ နဲ႔ အေတာ္ေလးကို တူပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေနာက္ဆံုး အာဏာသိမ္းခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ၂၀၁၄ ရဲ႕ အေစာပိုင္း ရက္ေတြမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ယာယိမ္းသူေတြ နဲ႔ ဘုရင္ကို သစၥာေစာင့္သိသူေတြက သေဘာထားပိုၿပီး ျပင္းထန္လာခဲ့တယ္။ တခ်ိန္ထဲမွာပဲ စစ္တပ္က ပိုၿပီး အာဏာရ လာခဲ့ တယ္။ က်မတို႔ေတြက အတိတ္ကို ျပန္ေရာက္သြားသလိုပဲ” ဟု Anocha Suwichakornpong က ေျပာသည္။

၁၉၇၆ ခုႏွစ္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား မေပၚေပါက္မီ ၃ ႏွစ္ အလိုက ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားဦးေဆာင္သည့္ ဆႏၵျပပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ လူႀကိဳက္နည္းသည့္ စစ္အာဏာရွင္မ်ားတိုင္းျပည္မွ ထြက္သြားရန္ ႏွင့္ စစ္မွန္ေသာ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ ရရွိေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး တခုအတြက္ ၾကမ္းတမ္းခက္ခဲခဲ့ေသာ ကာလ လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္က အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ ၃ ခုျဖစ္သည့္ ဗီယက္နမ္၊ လာအိုႏွင့္ ကေမာၻဒီးယား တို႔တြင္ ကြန္ ျမဴ နစ္မ်ား အာဏာရလာခဲ့သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကမူ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ ကာလတြင္ အေမရိကန္၏ မဟာမိတ္အျဖစ္ရပ္တည္ခဲ့ သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယခုအခါတြင္ အေမရိကန္ အစိုးရက အေရွ႕ေတာင္အာရွကို စြန္႔ခြာေနၿပီ ျဖစ္ၿပီး ၎၏ အကာ အကြယ္ကလည္း အာမခံခ်က္ မရွိႏိုင္ေတာ့ပါ။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံေရးတြင္ ဒီမိုကေရစီက ႐ႈပ္ေထြးေနသည္။ ကြဲျပားေနသည္။ လယ္သမားမ်ားက ေျမပိုင္ရွင္မ်ားကို ဆန္႔က်င္ေန ၾကသည္။ အလုပ္သမားမ်ားက အလုပ္ရွင္မ်ားကို ဆန္႔က်င္ေနၾကသည္။ တက္ၾကြလႈပ္ရွားေသာ ေက်ာင္းသား မ်ား၏ မာ့က္စ္ဝါဒ ေဟာေျပာမႈမ်ားကလည္း အႏၲရာယ္ ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပေနသည္။

၁၉၇၆ ခုႏွစ္ ေဆာင္းဦးရာသီတြင္ ယခင္အာဏာရွင္ ေဟာင္းတဦး ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ျပန္ေရာက္လာသည္ကို ေက်ာင္းသားမ်ား က ဆန္႔က်င္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ ထိုျဖစ္ရပ္တြင္ ရဲအဖြဲ႕ေၾကာင့္ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူ ေက်ာင္းသား ၂ ဦး ေသဆံုးခဲ့ရသည္ကို လက္ယာယိမ္း မီဒီယာက တိုင္းျပည္၏ ေလးစားရာျဖစ္ေသာ ေတာ္၀င္မိသားစုကို ေစာ္ကားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု မွားယြင္းေဖာ္ ျပမႈတခုလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ စစ္တပ္က ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံေပးထားေသာ လက္ယာယိမ္းသည့္ အဖြဲ႔မ်ားက တိုက္ခိုက္ ေခ်မႈန္းရန္ စတင္၍ ေတာင္းဆိုလာၾကသည့္တိုင္ ေက်ာင္းသားမ်ားက ဆက္လက္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။

၁၉၇၆ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၅ ရက္ေန႔ ညသန္းေခါင္ ေရာက္သည့္ အခ်ိန္တြင္ သမၼာဆတ္ တကၠသိုလ္ ၀င္းအတြင္း ရွိ ဆႏၵျပ ေက်ာင္းသား ၃၀၀၀ ေက်ာ္မွာ ၀ိုင္းရံပိတ္ဆို႔ျခင္း ခံလိုက္ရသည္။ ေဒါသထြက္ေနသည့္ အစိုးရသစၥာခံမ်ား၊ စုစည္း ထားသည့္ ရာဇ၀တ္သားမ်ားက ေက်ာင္းသားမ်ားက သူတို႔လံုၿခံဳေရးအတြက္ ပိတ္ဆို႔ထားေသာ ဂိတ္တံခါးမ်ား တြင္ စု႐ံုးလာခဲ့ၾကသည္။ ေခ်မႈန္းေရးအတြက္ ေလ့က်င့္ထားေသာ အထူးတပ္ဖြဲ႔မ်ား အမ်ားစုပါ၀င္သည့္ လက္နက္အျပည့္အစံု တပ္ဆင္ထားေသာ ရဲအဖြဲ႔၀င္မ်ားက ေျခာက္လံုးျပဴးမ်ား၊ ႐ိုင္ဖယ္မ်ား၊ လက္ပစ္ဗံုးမ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေက်ာင္း သားမ်ားကို ပစ္ခတ္ရန္ တင့္ကားပစ္ လက္နက္မ်ားကို ပင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္ဟု သိရသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားထဲမွ လက္ တဆုပ္စာခန္႔ကသာ လက္နက္ငယ္မ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ ပစ္ခတ္ႏိုင္ခဲ့သည္ဟု ယူဆရပါသည္။

မနက္ပိုင္းေရာက္သည့္ အခါ ရဲအဖြဲ႕က တကၠသိုလ္၀င္း ႏွင့္ အေဆာက္အဦးမ်ားကို ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္ၿပီး ေက်ာင္းသား မ်ားကို အက်ဥ္းသား အျဖစ္ဖမ္းဆီး၍ အက်ၤ ီမ်ားခၽြတ္ေစၿပီး အားကစားကြင္းထဲတြင္ ေမွာက္ခိုင္းထားခဲ့သည္။ အဟန္႔ အတား မရွိ ၀င္ေရာက္လာေသာ ရာဇ၀တ္သားမ်ားက အကာအကြယ္မဲ့ေက်ာင္းသားမ်ားကို ႏွိပ္စက္ခဲ့ၾကသည္။ ေဆး႐ံု ကားမ်ားေပၚမွ ဒဏ္ရာရ သူမ်ားကိုပင္ မခ်န္ခဲ့ပါ။

ခ်ိတ္ဆြဲထားသည့္ အေလာင္းမ်ားမွာ ႐ိုက္ႏွက္ထားသျဖင့္ လူကို မွတ္မိႏိုင္စရာ မရွိေတာ့ပါ။ အေလာင္းမ်ားတြင္လည္း အခၽြန္မ်ားႏွင့္ ထိုးစိုက္ထားၾကသည္။ အားလံုးကို တကၠသိုလ္ အျပင္ဘက္ လူျမင္ကြင္းတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ႀကိဳးျဖင့္ဆြဲထားသည့္ အေလာင္းကို Neal Ulevich က ဓာတ္ပံု႐ိုက္ခဲ့သည္။ တကၠသိုလ္၀င္းထဲမွ မထြက္ခြာမီ ႐ိုက္ကူး ခဲ့သည့္ ပံု ၁၂ ပံုအနက္မွ တပံုျဖစ္ၿပီး ထိုပံုေၾကာင့္ Pulitzer ဆုလည္း ရခဲ့သည္။ အကယ္၍ တကၠသိုလ္၀င္းထဲတြင္ အခ်ိန္ ၾကာျမင့္စြာေနခဲ့လွ်င္ သူ၏ ဖလင္ သိမ္းယူျခင္းခံရမည္ကို သူစိုးရိမ္ခဲ့သည္။

“က်ေနာ္ တကၠသိုလ္ ဂိတ္ေပါက္ကိုေရာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ကြင္းျပင္က်ယ္ထဲက သစ္ပင္ ၂ ပင္ ေအာက္မွာ ၀႐ုန္းသုန္းကား ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနတခုကို ျမင္ခဲ့ရတယ္။ အဲဒါက ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ အလယ္မွာပါ” ဟု သူက Colorado ရွိ သူ၏ ေန အိမ္တြင္ ၿပီးခဲ့သည့္ အပတ္က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ အင္တာဗ်ဳးတြင္ေျပာသည္။

“က်ေနာ္က သစ္ပင္တပင္ဆီ ေလွ်ာက္သြားတဲ့ အခါ လူတေယာက္က သစ္ပင္မွာ ခ်ိတ္ထားတဲ့ ခႏၶာကိုယ္တခု ကို ကုလားထိုင္နဲ႔ ႐ိုက္ႏွက္ေနတာကို ျမင္ရတယ္။ ေနာက္ထပ္ သစ္ပင္ ၂ ပင္ အကြာမွာေတာ့ ေနာက္ထပ္ တေယာက္ကို ခ်ိတ္ ထားတာေတြ႔တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔ ၂ ေယာက္လံုး ေသေနပါၿပီ။”

ေသဆံုးသူ ၄၆ ဦး ရွိသည္ဟု တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ေက်ညာခဲ့ေသာ္လည္း ပညာရွင္မ်ားက ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္း ခဲ့ျခင္းက ပို၍ လက္ခံႏိုင္ဖြယ္ရာ ရွိသည္။

ထုိေန႔ ေနာက္ပိုင္းတြင္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းယူခဲ့ၿပီး ေနာက္ သတင္းေမွာင္ခ် ပစ္ခဲ့သည္။ သတင္းစာမ်ားကိုလည္း ယာယီပိတ္သိမ္းခဲ့ၿပီး သတင္းေထာက္မ်ားထံမွ ဖလင္မ်ား မွတ္စုမ်ားကိုလည္း သိမ္းယူခဲ့သည္။ အစုအၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မႈ သက္ေသမ်ားကို ထုတ္လႊင့္ခဲ့သည့္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား တင္ဆက္သူတေယာက္ကို ခ်က္ခ်င္း အလုပ္ထုတ္ပစ္ခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမ်ား ႏွင့္ အသံလႊင့္ဌာနမ်ားက ပံုမ်ားက သတင္းေမွာင္ခ်မႈကို အႏိုင္ယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ကမာၻတလႊားမွ သတင္းစာမ်ားတြင္ ထိတ္လန္႔စရာ ႐ုပ္ပံုုမ်ားကုိ ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။

ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ၾကာျမင့္သည့္ အခါ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ အဆိုပါ လူသတ္ပြဲအတြက္ အမွတ္တရ ပြဲမ်ား စတင္ျပဳလုပ္လာ ခဲ့ၾကသည္။ သမၼာဆတ္ တကၠသိုလ္တြင္ လူေပါင္းမ်ားစြာ စုေ၀း၍ အထိမ္းအမွတ္ပြဲျပဳလုပ္ၾကသည္။ စာအုပ္မ်ား ထုတ္ေ၀ ျဖန္႔ခ်ီခဲ့ၾကသည္။ အခန္းအနားငယ္ေလး တခု အေျခအေနမွ အစဥ္အလာတခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၁၄ ခု ႏွစ္တြင္ စစ္အစိုးရက ထိုကိစၥႏွင့္ ကင္းကင္းေနရန္ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို အမိန္႔ထုတ္ခဲ့သည္။

စစ္အစိုးရက ယခုႏွစ္တြင္ က်င္းပမည့္ အခန္းအနားကို တားဆီးေႏွာက္ယွက္မည့္ အရိပ္လကၡဏာ မျပခဲ့ေသာ္လည္း ပထမ ဆံုး အႀကိမ္အျဖစ္ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွ အျခားေသာ တကၠသိုလ္ ၂ ခုတြင္ပါ တိုးခ်ဲ႕ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း အတြက္ စီစဥ္သူမ်ားကို ေ၀ဖန္ခဲ့သည္။

ယခုႏွစ္ က်ေရာက္မည့္ ႏွစ္ ၄၀ ေျမာက္ အခန္းအနားအတြက္ ပိုစတာမ်ားတြင္ Neal Ulevich ၏ ဓာတ္ပံုက အဓိကေနရာ မွ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ “By the Time It Gets Dark” ဇာတ္ကားကို ႐ိုက္ကူးခဲ့သည့္ Anocha အပါအ၀င္ ထိုင္းအႏုပညာရွင္မ်ား ဉာဏ္ကြန္႔ျမဴးစရာလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ႐ုပ္ရွင္ကားမွာ ၁၉၇၀ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူ ေက်ာင္းသား တေယာက္ ျဖစ္ခဲ့ေသာ စာေရးဆရာတေယာက္၏ အေၾကာင္းကို အေျခခံသည့္ ႐ုပ္ရွင္ကို ထုတ္လုပ္ခဲ့သူ တေယာက္ အ ေၾကာင္း ျဖစ္ပါသည္။

Neal Ulevich ၏ ဓာတ္ပံုႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ေမ့ေလ်ာ့ေနသူေတြ အတြက္ သတိေပးခ်က္တခု လိုပါပဲ။ ဒီကိစၥေတြကို မႀကံဳခဲ့ရတဲ့ လူေတြ အတြက္လည္း ဒီလို ရက္စက္မႈမ်ိဳးေတြ ေနာက္တႀကိမ္ ေပၚေပါက္ မလာႏိုင္ေအာင္ တားဆီးႏိုင္ေရး အတြက္ အ ေထာက္အကူ ျဖစ္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္” ဟု Anocha က အီးေမးလ္မွ တဆင့္ေျပာခဲ့သည္။

(1976 lynching photo both dark mark and blind spot for Thais ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္)