သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ

(သားအိမ္-ကင္ဆာ Uterine Cancer နဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ Cervical Cancer မတူပါ။)

ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးထုၾကီးတရပ္လံုးကို ဖြဲမီးလို တေငြ႔ေငြ႔လိႈက္စားၿပီး အသက္ဇီ ၀ိန္ေၿခြခ်ေန တဲ့
ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုးေရာဂါတစ္ခုကို ၿပပါဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကို လက္ညိဳးထိုးၿပ ရပါလိမ့္ မယ္ ။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို အဂၤလိပ္လိုဆိုရင္ေတာ့ Cervical cancer လို႔ေခၚပါတယ္ ။ သား အိမ္ေခါင္း ကင္ဆာဟာ သားအိမ္ရဲ႕ အ၀ Cervix uteri မွာ အေၿခခံတဲ့ ဆဲလ္ေတြကေန ကင္ဆာ ၿဖစ္ပြား
ေစေသာ ဆဲလ္မ်ား ၿဖစ္ပြားမႈ Malignant neoplasm ကို ေခၚဆိုၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ရဲ႕ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ လကၡဏာ တစ္ခုကေတာ့ မူမမွန္ေသြးဆင္းၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း ကင္ဆာ ဟာ အရမ္းကို ဆိုးရြားတဲ့အဆင့္ေရာက္တဲ့အထိတိုင္ေအာင္ ဘာမွသိသာထင္ ရွားတဲ့ လကၡဏာ မၿပပဲနဲ႔လည္း ဆက္လက္ၿဖစ္ပြားေနတာေတြရွိပါတယ္ ။ ေစာေစာအဆင့္ပိုင္းေတြမွာေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသလို႔ရႏိုင္ၿပီး ပိုဆိုးရြား တဲ့ ေနာက္ပိုင္းအဆင့္ေတြၿဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ကင္ဆာ ေဆးသြင္းၿခင္းနဲ႔ ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပး၍ ကုသၿခင္းေတြ ၿပဳလုပ္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

ကင္ဆာရွိမရွိစစ္ေဆးၿခင္းၿဖစ္တဲ့ Pap smear ယူၿပီးစစ္ၿခင္းဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းမွာ ရွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြ နဲ႔တစ္ရွူးေတြ မွာ ကင္ဆာအဆင့္မေရာက္ခင္ precancerous အေၿခအေနနဲ႔ ေၿပာင္းလဲမႈေတ ြကို ၾကိဳတင္ ၿပီး သိရွိႏုိင္ ပါတယ္ ။ တိုးတက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေနတဲ့ တိုင္းၿပည္ေတြ မွာဆိုရင္ Cervical screening ကို က်ယ္ၿပန္႔စြာ အသံုးၿပဳေနၾကၿပီး ဒီလိုစစ္ေဆးၿခင္းအားၿဖင့္ အလြန္အမင္းဆိုးရြားေသာအဆင့္ Invasive cervical cancer ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ၅၀ % အထက္ ေလ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ၿပီၿဖစ္ပါတယ္။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႕ ရာခိုင္ႏွုန္း ကိုးဆယ္ေက်ာ္ေလာက္ေအာင္ Human Papillomavirus (HPV)
ေၾကာင့္ၿဖစ္ပြားရၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ US , Canada နဲ႔ EU မွာဆိုရင္ ဒီ HPV vaccines ဟာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကို ၇၀% ေလာက္အ ထိၿဖစ္ ပြားေစႏုိင္တဲ့ ဗိုင္းရပ္အမ်ိဳးအစား မ်ိဳးကြဲ ၂ မ်ိဳး ( two strains) ကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္ ။

ဒါေပမယ့္ လည္း Vaccines ဆိုတာဟာ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ အမ်ိဳးအစား HPV နဲ႔ကင္ ဆာကို သာကာကြယ္ ေပး
ႏိုင္ တာၿဖစ္တဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီး အားလံုးဟာ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီးတာေတာင္မွပဲ ဒီလို Pap Smear Screening ကို ပံုမွန္ၿပဳ လုပ္သင့္ပါတယ္ ။ သားအိမ္ေခါင္း ဆိုတာဟာ သားအိမ္ရဲ႕ အက်ဥ္းဆံုးအစိတ္ အပိုင္းၿဖစ္ၿပီး မိန္းမ ကိုယ္အ၀ Vagina နဲပဆက္သြယ္ထားတဲ့ ေနရာလည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ ။

အေစာပိုင္းအဆင့္ေတြမွာေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ ဘာလကၡဏာမွ မၿပပဲနဲ႔ရွိ ေနႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ မူမမွန္ေသြး ဆင္းမႈ ၊ အမ်ိဳးသားနဲ႔အတူေနသည့္အခါ ေသြးဆင္းၿခင္း တခါ တရံ ေသြးခဲဆင္းၿခင္း
( ရွားေတာ့ ရွားပါတယ္ ဒါေပမယ့္ ကင္ဆာအဆင့္ ၿဖစ္တယ္ဆိုတာ ၿပသေနၿခင္း ) စသည္တို႔ၿဖစ္တတ္ပါ တယ္ ။ ဒါ့အၿပင္မွာ အမ်ိဳးသားႏွင့္အတူေနသည့္အခါ နာက်င္ၿခင္း ႏွင့္ ေသြးဆင္းၿခင္းေတြဟာလည္း သား အိမ္ေခါင္း ကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြ ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ပိုမိုးဆိုးရြားတဲ့အဆင့္ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ၀မ္း ဗိုက္ ၊ အဆုတ္နဲ႔ေနရာေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ၿခင္း Metastases ေတြကို ေတြ႔ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

ပိုမိုးဆိုးရြားတဲ့ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ရဲ႕လကၡဏာေတြကေတာ့ အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း ၊ ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း ၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း ၊ တင္ပဆံုရိုး အတြင္းကိုက္ခဲၿခင္း ၊ ခါးနာၿခင္း ၊ ေၿခေထာက္ မ်ားနာၿခင္း ၊ ေၿခ
ေထာက္မ်ားေရာင္လာၿခင္း ၊ ေသြးအလြန္ အမင္းဆင္းၿခင္း ၊ အရိုးက်ိဳး ၿခင္းမ်ား ၊ တခါတရံ မိန္းမကိုယ္မွ ဆီး သို႔မဟုတ္ မစင္မ်ား ထြက္က်ၿခင္း စတဲ့လကၡဏာေတြ ၾကံဳေတြ႔ ရႏုိင္ပါတယ္ ။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ပြားရတာလဲ ။

Human Papilloma Virus ဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္း အခ်က္ၿဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ လိင္ဆက္ဆံဖက္မ်ားၿခင္း ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္း ၊ HIV ပိုး စတာေတြဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ၿဖစ္ေစရၿခင္းရဲ႕ risk factor ေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ အၿခားအေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ Chlamydia ပိုး၀င္ၿခင္း ၊ စိတ္ဖိစီးမႈႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ ေနေသာ အေၿခအေနမ်ား ၊ အစားအေသာက္ ၊ ေဟာ္မုန္း ပါေသာ သားဆက္ၿခားေဆးမ်ား ၊ ကိုယ္၀န္ေပါင္းမ်ားစြာ ယူၿခင္း ၊ မ်ိဳးရိုးထဲတြင္ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ရွိၿခင္း စတဲ့အခ်က္ေတြဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ေစၿခင္းရဲ႕ Cofactors အေနနဲ႔ ပါ၀င္ေနၿပန္ ပါတယ္ ။ အသက္ ငယ္ရြယ္စဥ္တြင္ လိင္ဆက္ဆံၿခင္း နဲ႔ အသက္ငယ္ရြယ္စဥ္ တြင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ၿခင္း ၊ အသက္ငယ္ ရြယ္စဥ္တြင္ သားဆက္ၿခားေဆးမ်ား ေသာက္သံုး ၿခင္း ဟာလည္း risk factors ေတြ ထဲမွာပါ ၀င္ေန တာကိုေတြ႔ ရပါတယ္ ။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ဘယ္လိုကာကြယ္ႏုိင္သလဲ ။

၁ ။ Screening ၿပဳလုပ္ၿခင္း

Pap smear ၿပဳလုပ္ကာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကိုစစ္ေဆးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ၃ ႏွစ္တစ္ၾကိမ္ ငါးႏွစ္တစ္ ၾကိမ္ စစ္ေဆးေပးၿခင္းအားၿဖင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ၈၀% အထိေလ်ာ့ခ်ေပးတာေတြ႔ရ ပါတယ္ အကယ္၍ မူမမွန္ေသာ အေၿဖေတြေတြ႔ခဲ့ရင္လည္း Precancerous change ကိုၾကိဳတင္သိရွိႏိုင္ ၿပီးေတာ့ လိုအပ္တဲ့ ကာကြယ္ ကုသမႈ ေတြေပး ႏုိင္မွာ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကို ေစာစီးစြာ သိရွိပါက လည္းအနည္းငယ္ မ်ိဳးပြားႏုိင္မႈ စြမ္းရည္ကို ထိခိုက္ႏုိင္ယံုကလြဲလို႔ မခြဲမစိတ္ရပဲ ကုသမႈေတြေပး ႏုိင္ပါတယ္ )

၂ ။ Vaccine ထိုးၿခင္း

HPV vaccine ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ Gardasil နဲ႔ Cervarix ၿဇစ္ၿပီး ဒီဗက္ဆင္းေတြက သားအိမ္ေခါင္း နဲ႔ စအို၀ တဂိႈက္မွာ ကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈကို ၉၃% အထိ ေလ်ာ့ခ်ေပးႏုိင္တာ ကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။ HPV Vaccine ကို အသက္ ၉ ႏွစ္မွ ၂၆ ႏွစ္အတြင္းအမ်ိဳးသမီးေတြကို ပိုးမ၀င္မွာ ၾကိဳတင္ထိုးထားႏုိင္ၿပီး ဒါကလည္း ေရာဂါပိုးမ ရွိ မွသာလွ်င္ ထိေရာက္မႈရွိ တာၿဖစ္ပါ တယ္ ။ Vaccine ေတြဟာ ေလးႏွစ္မွ ေၿခာက္ႏွစ္အထိ စြမ္းေဆာင္
ႏိုင္မႈ ရွိၿပီး ဒီထက္ပို စြမ္းသလား booster ထပ္ထိုးဖို႔လိုအပ္သလားဆိုတာကိုေတာ့ မသိရွိရေသးပါဘူး ။
ေစ်းႏွုန္းၾကီး မားမႈက ၿပႆနာ တစ္ခုၿဖစ္ေနၿပီး ႏုိင္ငံေပါင္းမ်ားစြာကေတာ့ HPV Vacinnation Fund ေတြ တည္ေထာင္ဖို႔ ၾကိဳးစားေနၾကပါၿပီ ။

၃ ။ ကြန္ဒံုးအသံုးၿပဳၿခင္း

ကြန္ဒံုးအသံုးၿပဳၿခင္းဟာ အခ်ိဳ႕ေသာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေတြကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ကြန္ဒံုးဟာ HPV ကိုကာကြယ္ေပးႏုိင္တာမေပးႏုိင္တာအသာထား အနည္းဆံုးေတာ့ genita wart (လိင္အဂါၤတြင္ၿဖစ္
ေသာ ၾကြက္ႏို႔ ) နဲ႔တ ၿခား ေရာဂါပိုးေတြကို ေတာ့ ကာကြယ္ ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ( ဥပမာ STD , Chlamydia) သုတ္ရည္ Semen ဟာ Precancerous changes (CIN 3) ကို ေၿပာင္းလဲေစႏိုင္တဲ့ risk ရွိတဲ့အတြက္ ကြန္ဒံုးအ သံုးၿပဳၿခင္းအားၿဖင့္ ကာကြယ္ ေပးရာေရာက္ပါတယ္။

၄ ။ အာဟာရ

ဗီတာမင္ေအ ၊ ဗီတာမင္ ဘီတြဲ ၊ ဗီတာမင္စီ ၊ ဗီတာမင္အီးနဲ႔ ဘီတာကာရိုတင္းေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာၿဖစ္ပြားမႈကိုေလ်ာ့က်ေစတဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။

ၿဖစ္ၿပီးမွ ကုသတာထက္စာရင္ မၿဖစ္ခင္ၾကိဳတင္ကာကြယ္ၿခင္းဟာ လြန္စြာထိေရာက္လွပါတယ္ ။ တတ္ႏိုင္ သမွ် သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏုိင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုေလ်ာ့ခ်ၿပီး အမ်ိဳးသမီးအားလံုး Pap smear ၿပဳလုပ္ဖို႔ တုိက္တြန္းလိုပါတယ္ ။ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားၾကဖို႔လည္း တိုက္တြန္းလိုပါတယ္ ။ အားလံုးပဲ က်န္းမာ သုခ ၿပည့္၀ၾကပါေစ ။

သက္တန္႔ခ်ိဳ