သယံဇာတ စစ္ပြဲမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး

‘ေပါက္’ သည့္စာအုပ္၊ ‘ကြဲ’ သည့္စာအုပ္


၂၀၀၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ အေရးအခင္းမျဖစ္မီ လပိုင္းေလာက္က စာအုပ္တစ္အုပ္ ထြက္လာခဲ့သည္။ စစ္မဟာဗ်ဴဟာရွင္ ‘မိုက္ကယ္ကလဲယား’ ၏ ‘သယံဇာတစစ္ပြဲမ်ား’ (Resource Wars) ဆိုေသာ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ က်မ္းရွင္ ကလဲယားက ‘၂၁ ရာစုတြင္ ျဖစ္ပြား လာႏိုင္စရာရွိသည့္စစ္ပြဲမ်ားမွာ အိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီ အျငင္းပြားမႈမွ ထြက္ေပၚလာလိမ့္ မည္မဟုတ္။ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ဆက္စပ္ျဖစ္ေပၚဖို႔ မ်ားလိမ့္မည္’ ဟု နိမိတ္ဖတ္ခဲ့သည္။ သို႔တေစ သူ႔စာအုပ္ မေပါက္ခဲ့ပါ။ လပိုင္းအတြင္း ထြက္ေပၚလာေသာ ၉/၁၁ အေရးအခင္းေၾကာင့္ ကလဲယား၏ ‘သယံဇာတစစ္ပြဲမ်ား’ မွာ ေနာက္ေရာက္သြားခဲ့ရသည္။ 


ဆိုခဲ့ပါ ၉/၁၁ အေရးအခင္းႏွင့္ ဒုတ္ဒုတ္ထိ ႀကဳံလိုက္ရေသာအခါ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္က မေပါက္ခဲ့ေသာ စာတစ္အုပ္မွာ အေရာင္းသြက္စာရင္းဝင္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡ ‘ဆယ္မ်ဳ ရယ္.ဖီ-ဟန္တင္တန္’ ၏ ‘ယဥ္ေက်းမႈမ်ား တိုးတိုက္မိျခင္း’ (The Clash of Civilization) စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ဤက်မ္းတြင္ က်မ္းရွင္ဟန္တင္တန္ က “စစ္ေအးေခတ္၏ အိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီတိုက္ပြဲ ေနရာတြင္ ယဥ္ေက်းမႈ အုပ္စုႀကီးမ်ားၾကား ပဋိပကၡက အစားဝင္လာလိမ့္မည္-” ဟု နိမိတ္ဖတ္ထားခဲ့ရာ တစ္ခ်ိန္က ‘ကြဲ’ ခဲ့ေသာစာအုပ္၊ ယခုအႀကိမ္ေရာက္ေတာ့မွ အႀကီးအက်ယ္ ‘ေပါက္’ သြားခဲ့သည္။


သမၼတေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴဘုရွ္၏ ဒုတိယသက္တမ္း ေ႐ြးေကာက္ပြဲအႀကိဳ ကာလတြင္ ေနာက္ထပ္စာအုပ္ တစ္အုပ္ ထြက္လာျပန္သည္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွ မႏုႆေဗဒပညာရွင္ ‘စတီဗင္လီဗလန္႔’ ၏ ‘ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ၊ ျမင့္ျမတ္ေသာ၊ ႐ိုင္းစိုင္းၾကမ္းၾကဳတ္မႈ၏ ဒ႑ာရီ’ (The Myth of the Peaceful, Noble Savage) ဆိုေသာစာအုပ္ ျဖစ္သည္။ အမွန္စင္စစ္၊ ‘လီဗလန္႔’ ၏စာအုပ္မွာ ‘ကလဲယား’ ၏ အေျခခံအယူအဆႏွင့္ ဘာမွ မကြာဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ေျပာရလၽွင္ ‘သယံဇာတစစ္ပြဲမ်ား’ အေၾကာင္းပင္ ျဖစ္သည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ဒီတစ္ခ်ီေတာ့ ‘ေပါက္’ သြားသည္။ ေပါက္လိုက္သမွ ယခုအခ်ိန္အထိ အေရာင္းသြက္စာအုပ္ စာရင္းတြင္ ထိပ္ဆုံးတန္းတြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။


မ်က္ႏွာဖုံးစြပ္ စစ္ပြဲမ်ား


က်မ္းရွင္လီဗလန္႔၏ အလိုအရ ကမၻာဦးမွသည္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ စစ္ပြဲအားလုံးမွာ သယံဇာတႏွင့္ တစ္နည္းမဟုတ္ တစ္နည္း ဆက္စပ္ေနသည္ဟု ဆိုပါသည္။ သို႔ျဖစ္လင့္ကစား လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ ျမင့္မားလာ သည္ႏွင့္အမၽွ စစ္ပြဲမ်ားမွာ မ်က္ႏွာဖုံးစြပ္ၿပီး တိုက္ၾကခိုက္ၾကသည္က မ်ားသည္။ တိုးေဖာက္ၾကည့္ႏိုင္ပါမွ အရင္းခံအေၾကာင္းကို ေတြ႕ႏိုင္စရာ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ ဤအတြက္လည္း သက္ေသသာဓကေတြ မနည္းမေနာ ျပသည္။


ဥပမာအေနႏွင့္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုကို ေမြးထုတ္လိုက္ေသာ ၁၉၁၇ ေတာ္လွန္ေရးကို က်မ္းရွင္က ယခုလိုရွင္းျပသည္။ ‘သယံဇာတ အားလုံးကို လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားလိုေသာ ဇာဘုရင္ႏွင့္ ႐ုရွားလူထု၏ ပဋိပကၡကို ေဘာ္ရွီဗစ္မ်ားက ပါးပါးနပ္နပ္ ‘အိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီမ်က္ႏွာဖုံး စြပ္လိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္’ ဟူလို။ အလားတူ ေလာေလာလတ္လတ္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ‘အီရတ္စစ္ပြဲ’ (ဒုတိယပင္လယ္ေကြ႕ စစ္ပြဲ) ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သမၼတဘုရွ္ တင္ျပခဲ့သည့္ ‘ကဆပ္ဘယ္လီ’ (စစ္ပြဲအတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္) အားလုံးကိုလည္း သူကပယ္သည္။ ‘ဖ်က္အားျပင္း လက္နက္မ်ား’ (WMD) ႏွင့္ မပတ္သက္သလို ဒီမိုကေရစီႏွင့္လည္း ဘာမွမဆိုင္။ ေရနံေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရေသာ သယံဇာတစစ္ပြဲသာ ျဖစ္သည္ဟု အခိုင္အမာဆိုသည္။


ထို႔ထက္ မၾကာေသးမီက အာဆီယံႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးမ်ား အစည္းအေဝးတြင္ အဆုံးအျဖတ္ ေပးခဲ့ၾကေသာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း က်မ္းရွင္လီဗလန္႔က ယခုလို မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။ တ႐ုတ္ျပည္အေနႏွင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို လက္ဝါးႀကီး အုပ္လိုသည္မွာ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း သြားလာမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္လိုေသာေၾကာင့္ သက္သက္မဟုတ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ မေဖာ္ထုတ္ရေသးေသာ သဘာဝ သယံဇာတ အလြန္ႂကြယ္ဝေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုမၽွမက အာရွ၊ အာဖရိကႏွင့္ လက္တင္အေမရိကရွိ မၿပီးႏိုင္မစီးႏိုင္ ျပည္တြင္းစစ္ အားလုံးေလာက္မွာ သယံဇာတ လုပြဲမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္ဟုလည္း သူက အကဲျဖတ္ ေထာက္ျပထားသည္။


ကၽြန္းသစ္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္း


၂၀၀၇ ခုႏွစ္က ထြက္ခဲ့ေသာ စာအုပ္တစ္အုပ္ ရွိသည္။ ေအာက္စဖို႔ဒ္ တကၠသိုလ္မွ ေဘာဂေဗဒပါေမာကၡ ‘ေပါလ္ကိုလီယာ’ ၏ ‘ေအာက္ဆုံးက သန္းတစ္ေထာင္’ (The Bottom Billion) ဆိုေသာ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့အဆင္းရဲဆုံး ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၈ ႏိုင္ငံအေၾကာင္းကို သုေတသန လုပ္ထားေသာ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ က်မ္းရွင္ ‘ကိုလီယာ’ က လူဦးေရသန္းတစ္ေထာင္မၽွ ရွိေသာ အဆိုပါ ၅၈ ႏိုင္ငံမွလူမ်ား၊ ဆင္းရဲတြင္းမွ မတက္ႏိုင္ ျဖစ္ေနရသည္မွာ ‘ေထာင္ေခ်ာက္ေလးခု’ မွ ႐ုန္းမထြက္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ဟုဆိုသည္။ အဆိုပါ ေထာင္ေခ်ာက္ေလးခုမွာ ၁။ ပဋိပကၡေထာင္ေခ်ာက္ (Conflict Trap) ၂။ သယံဇာတေထာင္ေခ်ာက္ (Natural Resources Trap) ၃။ မေကာင္းေသာ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားႏွင့္ ယွဥ္တြဲ တည္ရွိေနေသာ ကုန္းတြင္းပိတ္ ေထာင္ေခ်ာက္ (The Trap of being Landlocked with bad neighbours) ႏွင့္ ၄။ တိုင္းျပည္ကေသးေသး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက အားနည္းဆိုေသာ ေထာင္ေခ်ာက္ (The trap of bad governance) တို႔ျဖစ္သည္။


ဆိုခဲ့ပါ ေထာင္ေခ်ာက္ေလးခုအနက္ ပထမႏွစ္ခု (ပဋိပကၡေထာင္ေခ်ာက္ႏွင့္ သယံဇာတေထာင္ေခ်ာက္) တို႔မွာ ဆက္စပ္ေနသည္။ သယံဇာတ လုပြဲမ်ားေၾကာင့္ ျပည္တြင္းစစ္ေတြ တာရွည္တတ္သည္ဟု ေထာက္ျပသည္။ ဤအေၾကာင္းကို ဖတ္ရေသာအခါ စာေရးသူမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္တြင္းစစ္ကို မစဥ္းစားဘဲ မေနႏိုင္။ အားလုံးသိၾကသည့္အတိုင္း ယခုအခါ ျမန္မာျပည္ေတာင္ပိုင္းမွ လက္နက္ကိုင္ အမ်ားစုႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အေျခအေန ေကာင္းေနေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္းမွ လက္နက္ကိုင္မ်ားႏွင့္မူ ေသနတ္သံမ်ား ၾကားေနရဆဲ ျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ ဘာ့ေၾကာင့္ ဘယ္လိုဆိုသည္ကို ရွင္းျပႏိုင္ေလာက္ေသာ အေၾကာင္းရင္းခံ မ်ားစြာရွိပါလိမ့္မည္။ စာေရးသူအေနႏွင့္ေတာ့ ေပါလ္ကိုလီယာေျပာေသာ ‘သယံဇာတလုပြဲမ်ား’ ႏွင့္ ဆက္စပ္စဥ္းစားေနမိသည္။ 


‘အဆိုးထဲမွ အေကာင္း’ ဟု ဆိုရမည္လားမသိ။ ျမန္မာျပည္ေတာင္ပိုင္းတြင္ လုစရာသယံဇာတ ဆို၍ ဟုတ္ဟုတ္ျငားျငား မက်န္ေတာ့ပါ။ ကၽြန္းသစ္ထြက္ေသာ သစ္ေတာႀကီးေတြ ကုန္ပါၿပီ။ ျပင္သစ္ ဒႆနပညာရွင္ ‘မြန္တက္စက်ဳ’ ေျပာေသာ စစ္ပြဲကို ရပ္ပစ္ႏိုင္သည့္ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္း ‘ကုန္သြယ္ေရး’ ဘက္သို႔ မလႊဲမေရွာင္သာ ဦးလွည့္ၾကရ ပါေတာ့မည္။ ‘ကုန္သြယ္ေရး’ အတြက္ ‘ၿငိမ္းခ်မ္းေရး’ မွာ တင္ကူးလိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္း တြင္ကား ေက်ာက္စိမ္းတြင္းႀကီး အခိုင္အမာရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ႏွင့္အမၽွ သယံဇာတလုပြဲေတြ မၿပီးႏိုင္  မစီးႏိုင္ ရွိေနေပဦးမည္။ ‘ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို မျဖစ္မေန တည္ေဆာက္မည္’ ဟု ေႂကြးေၾကာ္ထားေသာ ‘၂၁ ရာစုပင္လုံ’ က ‘ႏိုင္ငံေရး’ ႏွင့္ ‘လုံၿခဳံေရး’ သာ ေဆြးေႏြးမည္ဟုဆိုထားရာ ‘စီးပြားေရး’ ေခါင္းစဥ္ေပ်ာက္ ေနသည္။ ဤသို႔ဆိုလၽွင္ သယံဇာတလုပြဲမ်ားကို အဆုံးသတ္ေစသည့္ ‘သယံဇာတခြဲေဝေရး’ (Resource Sharing) ကို မည္သည့္ေခါင္းစဥ္ ေအာက္တြင္ အေျဖရွာၾကရမည္နည္း။ စာေရးသူမွာ ေတြးရင္းက ေမာေနရသည္။


ေက်ာ္ဝင္း

(၂၇ ဇူလိုင္ ၂၀၁၆)

VIAVOICE ADMIN