ေရာဂါလကၡဏာ အေနနဲ႔ကေတာ့ ဖ်ားမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ အသက္႐ွဴျမန္တာနဲ႔ အသက္႐ွဴ ခက္ခဲတာေတြအျပင္ အသက္ ေသဆုံးႏိုင္တယ္” ---------------------------

#Interview-Health

“

ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန၊ တိုးခ်ဲ႕ကာကြယ္ ေဆးထိုးလုပ္ငန္း ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာ ထားထားလင္းႏွင့္ ေတြ႔ဆုံျခင္း
------------------------

ဇူလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ထိုးႏွံမည့္ ျပင္းထန္ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါပိုး ကာကြယ္ေဆးအသစ္ ထည့္သြင္း ထိုးႏွံျခင္း အစီအစဥ္တြင္ ျပည္သူမ်ား သိရွိပါဝင္ ႏိုင္ရန္အတြက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာန၊ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန တိုးခ်ဲ႕ကာကြယ္ ေဆးထိုးလုပ္ငန္း၏ ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာထားထားလင္းကို ထိုကာကြယ္ေဆးသစ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ The Voice က ေမးျမန္းထားသည္မ်ားကို ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပ အပ္ပါသည္။

Voice : ကာကြယ္ေဆးထိုးလုပ္ငန္း အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ငန္းေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ သိပါရေစ။

Dr.HHL : ပုံမွန္ ကာကြယ္ေဆးထိုးလုပ္ငန္းက လစဥ္ ေဆာင္႐ြက္တယ္။ လတစ္လရဲ႕ ပထမပတ္နဲ႔ ပထမရက္ေတြမွာ ေဆာင္႐ြက္ေလ့ ရွိပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလုံးမွာရွိတဲ့ အသက္ တစ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကို ခန္႔မွန္း တြက္ခ်က္ၿပီးေတာ့ ၁ဝဝ ရာခိုင္ႏႈန္း လႊမ္းၿခံဳႏိုင္ေအာင္ေပါ့။ လက္ရွိမွာေတာ့ ၈၅ နဲ႔ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိပဲ လႊမ္းၿခံဳႏိုင္ေသးတယ္။ ကေလးေတြ အားလုံးကို ေရာဂါ ကိုးမ်ဳိးကေန ကာကြယ္ေပးႏိုင္ခဲ့တာ။ ဇူလိုင္လက စၿပီး ၁ဝ မ်ဳိး ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ၁ဝ မ်ဳိးထက္မကတဲ့ ေရာဂါေတြကေန ကာကြယ္ေပးႏိုင္မွာပါ။ ေရာဂါေတြ အားလုံးကလည္း ကေလးေတြကို ေသဆုံး ေစႏိုင္တယ္။ နာတာရွည္ မသန္မစြမ္း ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကေလးႀကီးထြားမႈမွာ အမ်ားႀကီး အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Voice : ဇူလိုင္လမွာ စတင္ထိုးေပးမယ့္ ကာကြယ္ေဆး အသစ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္မယ့္ အစီအစဥ္ေတြကို ေျပာျပေပးပါဦး။

Dr.HHL : ဒီကာကြယ္ေဆးကဆိုရင္ ပိုၿပီးေတာ့ အေအးလမ္းေၾကာင္းစနစ္ ဂ႐ုစိုက္ ရပါတယ္။ ဇြန္လ ၃ဝ ဆို တစ္ႏိုင္ငံလုံးမွာရွိတဲ့ သားဖြားဆရာမေတြဆီ ေပးၿပီးၿပီေပါ့။ ဒါေတြအတြက္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးကို သင္တန္း ေပးရပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ႏိုင္ငံမွာ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ ေသဆုံးမႈ အမ်ားဆုံး ေရာဂါနဲ႔ အျဖစ္ဆုံး ေရာဂါက ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ေရာဂါနဲ႔ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ေရာဂါက ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း မ်ားေပမယ့္ ဓာတ္ဆားေတြ တိုက္လာတယ္။ မိခင္ေတြက ပိုၿပီး ဂ႐ုစိုက္ တတ္လာတဲ့အခါမွာ ေသဆုံးမႈႏႈန္းက နည္းသြားတယ္။ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းေရာဂါက ပိုပိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္ပြားတယ္။ အဲဒီအတြက္ ပဋိဇီဝေဆးေတြ လိုတယ္။ ကိုယ့္ဘာသာ အိမ္မွာ ကုလို႔လည္း မရဘူး။ ကုန္က်စရိတ္လည္း ပိုၿပီးေတာ့ မ်ားပါတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဒီကာကြယ္ေဆးကို ကာကြယ္ေဆးထိုးလုပ္ငန္း အစီအစဥ္ေတြမွာ ဘာလို႔ မထည့္ခဲ့သလဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံရဲ႕ ထည့္ဝင္ႏိုင္မႈ ပမာဏနဲ႔ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္မႈ အေျခအေန၊ ပိုက္ဆံမွ်ထည့္တဲ့ သူေတြရဲ႕ ေပးႏိုင္တဲ့ အေျခအေန၊ အေအးလမ္းေၾကာင္း ထိန္းတဲ့ပစၥည္းေတြ ရွိ မရွိ၊ ဒီအေပၚေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဒီႏွစ္က်မွ ထိုးႏွံႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စတင္ထိုးႏိုင္တဲ့ရက္ကို ရက္ ၁ဝဝ စီမံခ်က္ထဲမွာ ဝင္ေအာင္ လုပ္ခဲ့တာပါ။

Voice : ဒီေရာဂါပိုးက လူႀကီးေတြမွာေရာ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါသလား။ လူႀကီးေတြအတြက္ေရာ ကာကြယ္ ေဆးထိုးေပးဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိပါသလား။

Dr.HHL : အသက္ ၆၅ ႏွစ္အထက္ လူႀကီးေတြ နမိုးနီးယားနဲ႔ ေသဆုံးမႈ မ်ားတယ္။ ေနာက္ နာတာရွည္ျဖစ္တဲ့ သူေတြ (ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလုံး)က တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ၿပီးရင္ နမိုးနီးယား လြယ္လြယ္နဲ႔ ရတတ္တယ္။ အရမ္း ေသဆုံးလြယ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔အတြက္ ထိုးေပးတဲ့ အစီအစဥ္ေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ရတာက ကေလးေတြကို ထိုးလိုက္ျခင္း အားျဖင့္ ပိုးရဲ႕လွည့္လည္ သြားလာႏိုင္တဲ့ဟာကေတာ့ ေလ်ာ့က်သြားတဲ့ အခါက်ေတာ့ လူႀကီးေတြမွာ အနည္းနဲ႔အမ်ား အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိၿပီး ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း က်တယ္ဆိုတဲ့ ေလ့လာမႈေတြ ရွိပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ မလုပ္ရေသးပါဘူး။ လုပ္သြားဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။

Voice : ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးမႈႏႈန္း ဘယ္ေလာက္အထိ ရွိပါသလဲ။

Dr.HHL : ေသဆုံးမႈႏႈန္း အမ်ားဆုံးက အသက္ တစ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ေတြမွာ သုံးပုံ ႏွစ္ပုံေလာက္ ျဖစ္တယ္။ ငါးႏွစ္ေအာက္ထဲမွာမွ ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါေၾကာင့္ ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ေသဆုံး တယ္လို႔ ၂ဝ၁၃ စစ္တမ္းတစ္ခုအရ ေတြ႔ရတယ္ဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မ်ားတယ္လို႔ ဆိုရမယ္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္မွာ ငါးမ်ဳိးစပ္ေဆးနဲ႔ ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္နဲ႔ ဦးေႏွာက္ အေျမႇးေရာင္ ပိုးတစ္မ်ဳိးအတြက္ ထိုးေပးၿပီးၿပီ။ အခုေတာ့ အဲဒီထက္ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း ထပ္မ်ားတဲ့ ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ ပိုးအတြက္ ထပ္ထိုးမယ္ဆိုေတာ့ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းေရာ၊ ေသဆုံးမႈႏႈန္းေရာ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားပါတယ္။

Voice : ဒီပိုးေၾကာင့္ ဘယ္လိုေရာဂါေတြကို ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါသလဲ။

Dr.HHL : ဒီေရာဂါက Pneumococcus ဆိုတဲ့ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ တစ္မ်ဳိးပါ။ ေရာဂါလကၡဏာ အေနနဲ႔ကေတာ့ ဖ်ားမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ အသက္႐ွဴ ျမန္တာနဲ႔ အသက္႐ွဴ ခက္ခဲတာေတြအျပင္ အသက္ ေသဆုံးႏိုင္တယ္။ ေနာက္ၿပီး တစ္သက္တာ မသန္စြမ္းမႈကို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီပိုးေၾကာင့္ ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ ေရာဂါ၊ ေသြးမွာ ဗက္တီးရီးယား အဆိပ္တက္တာေတြ၊ ေသြးထဲမွာ ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြ ဝင္ေရာက္ လွည့္ပတ္ၿပီးေတာ့ အျခားေနရာေတြမွာ ကူးစက္ေရာဂါေတြနဲ႔ နားအလယ္ခန္း ေရာင္တာ၊ ႏွာေခါင္း ေလအိတ္ေရာင္တာနဲ႔ ေလျပြန္ေရာင္တာေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

Voice : ကာကြယ္ေဆးက ဘယ္ႏွႀကိမ္ ထိုးရမွာလဲ။ ကာကြယ္ေဆး ထိုးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေရာ ဘယ္လိုမ်ဳိး လကၡဏာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ။

Dr.HHL : ကေလးအသက္ ႏွစ္လ၊ ေလးလ၊ ေျခာက္လအ႐ြယ္ေတြမွာ ငါးမ်ဳိးစပ္ ကာကြယ္ေဆး၊ ပိုလီယို ကာကြယ္ေဆးေတြနဲ႔အတူ ဒီျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ ကာကြယ္ေဆး အသားေဆးေတြကို ထိုးေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးထိုးၿပီးတဲ့အခါ ထိုးထားတဲ့ေနရာမွာ နီျမန္းမယ္၊ နာက်င္မယ္၊ အိပ္ငိုက္မယ္၊ အစာ မစားခ်င္သလို ျဖစ္မယ္၊ အဖ်ားတက္တာေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ့ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးေတာ့ မရွိပါဘူး။

Voice : ကာကြယ္ေဆး အသစ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ ေျပာခ်င္ပါသလဲ။

Dr.HHL : ကာကြယ္ေဆးက အလြန္ပဲ အစြမ္းထက္ပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ့ ဆိုးက်ဳိးက ထိုးသမွ် ကာကြယ္ေဆးေတြ အားလုံးထဲမွာ သူက ျပင္းထန္တဲ့ဆိုးက်ဳိး အနည္းဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး ဆိုတာကလည္း ျပင္းထန္တဲ့ဆိုးက်ဳိး မရွိမွ သန္းနဲ႔ခ်ီရင္ တစ္ေယာက္ေတာင္ မရွိေတာ့မွ ကြၽန္မတို႔က ပုံမွန္ ကာကြယ္ေဆးထိုး အစီအစဥ္မွာ သုံးစြဲေလ့ ရွိပါတယ္။ သုံးစြဲခြင့္လည္း ရပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔က WHO Qualified Vaccine လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။ ဒီလို အရည္အေသြး ျပည့္မီတဲ့ ကာကြယ္ေဆးေတြက ေစ်းလည္းႀကီးပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးပါပဲ။ ေကာင္းက်ဳိးေတြကိုပဲ ေမွ်ာ္မွန္းၿပီး လာထိုးပါလို႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။

Voice : အခုလို ေျဖၾကားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

(သီတာေဆြ)