ရခိုင္ဘဂၤါလီအေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ - NLD ၏အျမင္၊ သေဘာထား - ႏိုင္ငံတကာမွ ဖိအားေပးေနမႈ - ဘဂၤါလီမ်ား၏ သေဘာထား - ANP ၏ သေဘာထား - ျပည္ပမီဒီယာမ်ား၌ ေရးသားေနပံုမ်ား … တို႔ကို အမ်ားသိရွိႏိုင္ရန္အလို႔ငွာ ရိုက္တာသတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဘာသာျပန္ဆိုလိုက္ပါသည္။

ရခိုင္ဘဂၤါလီအေရးႏွင့္ပတ္သက္၍
- NLD ၏အျမင္၊ သေဘာထား
- ႏိုင္ငံတကာမွ ဖိအားေပးေနမႈ
- ဘဂၤါလီမ်ား၏ သေဘာထား
- ANP ၏ သေဘာထား
- ျပည္ပမီဒီယာမ်ား၌ ေရးသားေနပံုမ်ား … တို႔ကို အမ်ားသိရွိႏိုင္ရန္အလို႔ငွာ ရိုက္တာသတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဘာသာျပန္ဆိုလိုက္ပါသည္။

----------------

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ေအာင္ပြဲႏွင့္အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏွိပ္ကြပ္ခံ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္ေရးေရးသမ္းလာ

တနလၤာ၊ ႏိုဝင္ဘာ ၁၆၊ ၂၀၁၅

စစ္ေတြ၊ ျမန္မာ (ရိုက္တာ) - ႏူးရ္ ဘာဂမ္ သည္ မဲေပးခြင့္သာရခဲ့လွ်င္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) ကို မဲေပးခဲ့လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အျခားေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏွိပ္ကြပ္ခံ ရိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္အမ်ားစုကဲ့သို႔ပင္ သူမသည္လည္း ႏိုဘယ္လ္ဆုရွင္ ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳအႏိုင္ရေသာ သမိုင္းဝင္ေရြးေကာက္ပြဲ၌ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲခြင့္မရခဲ့ေခ်။

လက္ရွိအစိုးရလက္ထက္၌ မဲေပးခြင့္မ်ားကို ရုတ္သိမ္းခံလိုက္ရေသာ မ်ားစြာေသာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအေနျဖင့္ ယခုေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ တစ္ဖန္ရွင္သန္လာျပန္ေပၿပီ။ NLD မွ အစိုးရဖြဲ႕ႏိုင္ၿပီးသည္ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္ေသာအစိုးရသည္ ၎တို႔ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရေသာ အခြင့္အေရးမ်ား၊ ၎တို႔၏ဘဝမ်ားကို ျပန္လည္ရယူေပးေပေတာ့မည္။

"နည္းနည္းေတာ့ ပိုေကာင္းလာလိမ့္မယ္လို႔ ကြ်န္မေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္" ဟု အသက္ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္၊ ကေလး ၅ ေယာက္အေမ ႏူးရ္ ဘာဂမ္ မွ ေျပာၾကားသည္။ သူမ၏ေက်းရြာမွာမူ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း၊ ရခိုင္ျပည္နယ္တစ္လႊား၌ ဗုဒၶဘာသာမ်ား ႏွင့္ မူဆလင္မ်ားၾကားျဖစ္ပြားေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအတြင္း ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည္။

ရိုဟင္ဂ်ာျပႆနာသည္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာအေကာင္းဆံုးေသာ ျပႆနာတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ လက္ရွိအစိုးရထံမွ ဆက္ခံရမည္ျဖစ္ေသာအေရးမ်ား မ်ားစြာထဲမွ လံုးဝေရွာင္လႊဲ၍မရႏိုင္ေသာ ကိုင္တြယ္ကို ကိုင္တြယ္ရမည္ျဖစ္ေသာ ျပႆနာျဖစ္ေပသည္။

စစ္အစိုးရလက္ထက္ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈမ်ားအတြက္ အေနာက္၏ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳမႈကို ရရွိခဲ့ေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားရင္ဆိုင္ေနရေသာ အလြဲသံုးစားမႈမ်ားကို အနည္းငယ္သာ (စာနာေၾကာင္း၊ လက္မခံႏိုင္ေၾကာင္း) ေျပာဆိုသျဖင့္ ျပည္ပတြင္ေရာ၊ ျပည္တြင္းမွ အခ်ိဳ႕လူမ်ားကပါ ေဝဖန္မႈွမ်ားကို ခံေနရေပသည္။

NLD အစိုးရ မတ္လ၌ အာဏာရယူေသာအခါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ျပတ္သားေသာ ရပ္တည္မႈျပဳရန္ ႏိုင္ငံတကာမွ ျမင့္တက္လာေသာဖိအားမ်ားကို ခံရဖြယ္ရွိေနသည္။

သို႔ေသာ္ ရိုဟင္ဂ်ာဘက္မွရပ္တည္ေျပာဆိုခဲ့လွ်င္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ အထိနာဖြယ္ရွိသည္။ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို ျမန္မာျပည္သူအမ်ားစုက မႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၾက(လက္မခံၾက)ေခ်။ ၎တို႔ကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ တရားမဝင္ ဝင္ေရာက္လာသူမ်ားဟု မွတ္ယူၾကသည္။ ထိုအထဲတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ NLD ပါတီမွ အခ်ိဳ႕လည္းပါဝင္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ေဝဖန္မႈမ်ား မ်ားစြာရွိေနေသာ၊ အခက္အခဲမ်ား မ်ားစြာရွိေနေသာ ရိုဟင္ဂ်ာျပႆနာကို ကိုင္တြယ္လွ်င္ ေထာက္ခံမႈမ်ားအႀကီးအက်ယ္က်ဆင္းသြားမည့္အေရးႏွင့္ စြန္႔စားရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရွိသည္။

ေဒသတြင္းၿပိဳင္ဖက္

NLD အေနျဖင့္ အင္အားႀကီးမားေသာ ေဒသတြင္းၿပိဳင္ဖက္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီ Arakan National Party (ANP) ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရေပသည္။ ANP ကို မူဆလင္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေသြးထိုးေပးသည္၊ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို ႏွင္ထုတ္ဖို႔ရန္ ေဆာ္ၾသသည္ ဟူ၍ စြပ္စြဲထားၾကသည္မ်ားရွိသည္။ ANP သည္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အတြက္ ၂၉ ေနရာတြင္ ၂၂ ေနရာ အႏိုင္ရ႐ွိထားၿပီး တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္အတြက္ ၃၅ ေနရာတြင္ ၂၂ ေနရာ အႏိုင္ရရွိထားကာ ၿပီးခဲ့သည့္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားထဲ၌ အားအေကာင္းဆံုးျဖစ္ခဲ့သည္။

"ကြ်န္ေတာ္တို႔လုပ္လည္း ခံရမွာပဲ… မလုပ္လည္း ခံရမွာပဲ" ဟု ထိပ္တန္း NLD ေခါင္းေဆာင္ ဦးဝင္းထိန္က ေျပာၾကားသည္။ ထို႔အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာဘက္မွ ရပ္တည္ျခင္းသည္ ANP မွ NLD အေပၚ ေဝဖန္ရန္ ႀကီးမားလွေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖစ္သြားလိမ့္မည္ဟုလည္း ျဖည့္စြက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ရိုဟင္အမ်ားအျပားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မ်ိဳးဆက္မ်ားၾကာေအာင္ ေနထိုင္ခဲ့လင့္ကစား ျမန္မာ့ႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ ျမန္မာတိုင္းရင္းသား ၁၃၅ မ်ိဳးစာရင္းတြင္ အသိအမွတ္ျပဳမခံရဘဲ  အခြင့္အေရးအနည္းငယ္သာ ရရွိသည္။

ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ားအျပားမွာ "ဝိႈက္ကဒ္"(အျဖဴေရာင္ကဒ္ျပား) ေခၚ ယာယီႏိုင္ငံသားလက္မွတ္သာ ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ရရွိသည္။ ယခင္က  ယင္းဝိႈက္ကဒ္အရ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားမွ မဲေပးခြင့္ရရွိခဲ့ေသးေသာ္လည္း ယခုႏွစ္တြင္ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ယင္းအခြင့္အေရးကို ရုပ္သိမ္းခဲ့သည္။

"ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝန္းက ဘဂၤါလီေတြကို ေထာက္ခံ၊ ဘဂၤါလီေတြဘက္က ရပ္တည္ေနသ၍ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဒီျပႆနာကို ရွင္းလို႔မရႏိုင္ဘူး" ဟု ANP ဒုတိယဥကၠၱ႒ ဦးဖုန္းမင္း က ေျပာၾကားသည္။ ဦးဖုန္းမင္းမွ အစိုးရမွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ အေခၚအေဝၚျဖစ္သည့္ "ဘဂၤါလီ" ဆိုေသာ အသံုးအႏႈန္းကို သံုး၍ ေျပာဆိုသြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဘဂၤါလီ ဆိုသည္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ တရားမဝင္ခိုးဝင္လာသူဟု ေစာင္းပါးရိပ္ေခ်သေဘာသက္ေရာက္သည္။ ဦးဖုန္းမင္းသည္ တနဂၤေႏြေန႔က ရခိုင္တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံထားရသည္။

ႏူးရ္ ဘာဂမ္ မွာ အျခားေသာ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကဲ့သို႔ပင္ စစ္ေတြၿမိဳ႕အျပင္ဘက္ "သဲေခ်ာင္း" ကဲ့သို႔ေသာ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ အက်ဥ္းသားမ်ားသဖြယ္ ေနထိုင္ေနၾကရသည္။ ယင္းသဲေခ်ာင္းဒုကၡသည္စခန္းတြင္ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕မ်ားကေပးေသာဆန္အိပ္မ်ား၏ အိပ္ခြံမ်ား ႏွင့္ တာေပၚလင္စမ်ား စပ္ခ်ဳပ္၍ မိုးထားေသာ ဝါးတဲမ်ား အကြက္မက်စြာ ျပန္႔က်ဲလ်က္ တည္ရွိေနသည္။

"အခုတစ္ႀကိမ္မွာ ကြ်န္မ မဲေပးခြင့္ရရင္ NLD ကို မဲေပးခ်င္ခဲ့တာ" ဟု သူမက ေျပာသည္။ သူမ၏စကားက စခန္းတြင္းရွိ လူအမ်ား၏ စိတ္ဆႏၵကို ထင္ဟပ္ျပေနသည္။

ႏိုင္ငံသားဥပေဒ

ယခုအထိေတာ့ NLD က ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ႏိုင္ငံသားေပးေရး (သို႔မဟုတ္) ၎တို႔အား ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးေရး၊ ၎တို႔ဖိအားေပးခံရ၍ ထြက္ေျပးခဲ့ရေသာ လူမႈအသိုင္းအဝန္းမ်ားထံ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရး မ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေသာ ခိုင္လံုေသာမူဝါဒတစ္ရပ္ကို ခ်ျပျခင္းမရွိေသးသေလာက္ပင္ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီက NLD ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ဦးဝင္းထိန္၏ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား အျပည့္အဝႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ကို ျငင္းပယ္ေသာ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသားဥပေဒအေပၚေျပာၾကားခဲ့ေသာ မွတ္ခ်က္စကားမ်ားအရ ရိုဟင္ဂ်ာ၏ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားမွာ ျပည့္ဝေကာင္းျပည့္ဝႏိုင္ေပသည္။

"၈၂ ႏိုင္ငံသားဥပေဒကို ျပန္သံုးသပ္ရမယ္။ အေၾကာင္းက ဒီဥပေဒက သိပ္ျပင္းထန္လြန္းေနတယ္။ သူတို႔ေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ရွိေနခဲ့တာလားဆိုတာ စဥ္းစားပါတယ္။ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဥပေဒကို ျပန္သံုးသပ္ရမယ္။ ျပင္ဆင္မႈေတြလုပ္ရမယ္။ ဒါမွ သူတို႔ကို ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ စဥ္းစားႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္" ဟု ဦးဝင္းထိန္မွ ရိုက္တာသို႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္၏ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးကို ေလ်ာ့က်သက္သာေစရန္အလို႔ငွာ NLD အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕မွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း မည္သည့္ေနရာတြင္မဆို အေျခခ်ခြင့္ျပဳေစခ်င္သည္ဟု ဦးဝင္းထိန္က ေျပာၾကားသည္။ သို႔ေသာ္ NLD ပါတီတြင္း ၾသဇာအေညာင္းဆံုးေသာႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားထဲတြင္ တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္သည့္ ဦးဝင္းထိန္အေနျဖင့္ ယင္းစကားကို ပါတီကိုယ္စားျပဳေျပာသည္ေလာ၊ ၎၏ကိုယ္ပိုင္အျမင္ကိုေျပာသည္ေလာမွာမူ မရွင္းလင္းလွပါ။

ANP မွ ဦးဖုန္းျမင့္ကမူ ဦးဝင္းထိန္ႏွင့္ဆန္႔က်င္ဘက္ျမင္သည္။ ၈၂ ႏိုင္ငံသားဥပေဒသည္သာ "ျပႆနာ၏ေျဖရွင္းခ်က္" ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

"သူတို႔ေတြ ဒီဥပေဒကို လိုက္နာရင္ ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းၿပီးသားျဖစ္သြားၿပီ… အကယ္၍ ၈၂ ႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ ဘဂၤါလီေတြ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးရဖို႔ထိုက္တန္တယ္ဆိုရင္ ရပါလိမ့္မယ္" ဟု ဦးဖုန္းျမင့္က ေျပာၾကားသည္။

အဓိကအားျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို သြင္းထားေသာ လူဦးေရ ၁၄၀၀၀ ဝန္းက်င္ရွိ ဒုကၡသည္စခန္းကို တစ္ခါမွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရာက္မလာဖူးပါ။ သို႔တိုင္ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ားစုကမူ သူမ၏အစိုးရသည္ ထြက္သြားရေတာ့မည့္ ယခင္စစ္အစိုးရကဖြဲ႕စည္းၿပီး စစ္တပ္အရာရွိေဟာင္းမ်ားက ဦးေဆာင္ထားေသာ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ ထက္ ပို၍ ၎တို႔ကို ကရုဏာသက္လိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ေနၾကသည္။

အသက္ ၃၂ ႏွစ္ အရြယ္ မိုဟာမက္ ဆာလင္မ္ သည္ အျခားေသာ စခန္းတြင္းေနထိုင္သူမ်ားကဲ့သို႔ပင္ မဲေပးခြင့္မရျခင္းကို ေဒါသထြက္ခဲ့သည္။ ယခု သူကေျပာၾကားသည္။ "NLD ႏိုင္ၿပီဆိုကတည္းက ကြ်န္ေတာ္တို႔ လြတ္လပ္ေတာ့မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္"

------------------

Mon Nov 16, 2015 | 6:28 AM EST

Myanmar's persecuted Rohingya see glimmer of hope in Suu Kyi victory

By Timothy Mclaughlin

SITTWE, Myanmar (Reuters) - Noor Bagum would have liked to have voted for Aung San Suu Kyi's National League for Democracy (NLD) but, like the majority of Myanmar's persecuted Rohingya Muslim minority, she took no part in the historic election the Nobel laureate won by a landslide.

Stripped of their right to cast ballots by the current government, many Rohingya now hope that, with the NLD able to rule largely on its own, a Suu Kyi-led government will work to restore their lives and many of the rights they have lost.

"I hope that things will get a little bit better," said Noor Bagum, a 28-year-old mother-of-five, whose village was destroyed during violence between Buddhists and Muslims that swept through Myanmar's western Rakhine State in 2012.

Dealing with the Rohingya will be one of the most controversial - and unavoidable - of a long list of issues Suu Kyi will inherit from the current government.

Feted by many in the West for her role as champion of Myanmar's pro-democracy movement during long years of military rule, she has been criticized overseas, and by some in Myanmar, for saying little about the abuses faced by the group.

When an NLD government takes power in March, she will come under mounting international pressure to take a definitive stance in their defense.

But speaking out for the Rohingya would carry a political cost at home. The group is widely disliked in Myanmar, where they are seen as illegal immigrants from Bangladesh - including by some in Suu Kyi's party. She risks hemorrhaging support by taking up the cause of the beleaguered minority.

LOCAL RIVAL

The NLD also faces a powerful local rival - the Arakan National Party (ANP) - that has been accused of stoking anti-Muslim sentiment and has called for the deportation of Rohingya. The ANP won 22 of 29 national level seats in Rakhine and took 22 of the 35 elected seats in the state's regional assembly, one of the strongest showings by an ethnic party in the election.

"We'll be damned if we do, and we'll be damned if we don't," said Win Htein, a senior NLD leader, adding that standing up for the Rohingya would give the ANP "ample reason to criticize the NLD".

Although many have lived in Myanmar for generations, the Rohingya are not one of the 135 ethnic groups recognized under the country's citizenship law and are thus entitled to only limited rights.

Many Rohingya held temporary citizenship documents, known as "white cards", that allowed them to vote before they were nullified by President Thein Sein this year.

"We won't be able to solve the problem as long as the international community is supporting and standing for the Bengalis," said ANP vice-chairman Phone Minn, using the government's term for the group, which insinuates they are illegal immigrants from Bangladesh. Phone Minn was elected to a Rakhine regional parliament seat on Sunday.

Noor Bagum, and thousands of other Rohingya are now kept as virtual prisoners outside the state capital of Sittwe in refugee camps like Thae Chaung, a dusty sprawl of listing bamboo huts covered with patchworks of tarps and relief agency rice bags.

"This time, we would have voted for the NLD," she said, a sentiment widely reflected across the camp.

CITIZENSHIP LAW

So far, the NLD has offered little in the way of concrete policy that would tackle Rohingya citizenship status or their resettlement and integration back into the communities they were forced to flee.

But the first post-election comments by the party's senior leader Win Htein on the 1982 Citizenship Act that denied Rohingya full citizenship rights showed that their hope may be justified.

"It must be reviewed because it's too extreme...review that law and make necessary amendments so that we consider those people who are already in our country, maybe second generation, so they will be considered as citizens," Win Htein told Reuters.

Win Htein said that he wanted the NLD administration to allow the Rohingya to settle anywhere in the country to "lessen the burden on Rakhine State". It was not clear if Win Htein, one of the most influential politicians in the party, was speaking on behalf of the party or giving a personal view.

ANP's Phone Minn has a different view. He said that the law was "the solution".

"If they followed that law, the problem will be solved...if these Bengali people deserve citizenship according to the law, they can get it," said Phone Minn.

Suu Kyi has never visited the refugee camps that house some 140,000 people, mainly Rohingya. Still, many believe her government will be more sympathetic than the outgoing Union Solidarity and Development Party, which was created by the country's former junta and led by retired military officers.

Mohammed Solim, 32, who like many camp residents was angry at being deprived of the right to vote, said: "We hope that since the NLD won, we will get freedom."

(Additional reporting by Aubrey Belford and Hnin Yadana Zaw; Editing by Alex Richardson)

http://mobile.reuters.com/article/newsOne/idUSKCN0T219I20151116